Chris Develing • 17 december 2022

Waarom zijn sommige influencers opeens positief over de islam?

"Zou er meer mee gemoeid kunnen zijn dan we op het eerste oog zien?"

De laatste tijd valt het op hoeveel invloedrijke mensen tot de islam bekeren of positief beginnen te spreken over de religie. Op het eerste oog is daar niets vreemds aan. Mensen bekeren zich aan de lopende band, of het nu om een religie gaat of om een andere kijk op het leven. Maar in deze gevallen wordt er bijzonder veel commerciële aandacht aan besteed. Zou er meer mee gemoeid kunnen zijn dan we op het eerste oog kunnen zien?

Een internationale trend

Andrew Tate is misschien wel het bekendste voorbeeld. De rijke influencer was ooit vrij kritisch op de islam. Zo noemde hij de leden van IS de ware moslims, omdat alles wat zij doen in de Koran zou voorkomen. Later werd hij juist positief, door onder meer te stellen dat de islam de enige religie is die de moderne tijd zal overleven. Daarbij maakte hij duidelijk dat zijn steun aan een religie strategisch wordt bepaald, aangezien hij tot dan altijd veel geld zei te schenken aan de Orthodoxe kerk in Roemenië omdat deze volgens hem zo machtig is. Weer een poos later kwam het nieuws dat hij is bekeerd tot de islam. Vervolgens was hij veel te zien in rijke Arabische landen waar hij belangrijke mensen ontmoette.

In Nederland kenden we de gevallen van Arnoud van Doorn en Joram van Klaveren al. Beiden waren ooit onderdeel van de PVV en hadden derhalve veel kritiek op de islam. Dat veranderde door ervaringen met moslims en een studie naar de religie, zo vertelden ze. Ook zij waren na hun bekering overigens veel te zien in Saudi-Arabië waar veel deuren voor ze open leken te gaan tot aan 'het hoogste niveau'. Dit kan te maken hebben met hun bijzondere bekeringsverhaal, maar er kan ook iets anders aan de hand zijn. Meer recent zagen we een soortgelijke verandering bij weer een andere influencer. Donny Roelvink vond naar eigen zeggen rust bij de islam na een afgrijselijk ongeluk. Zijn broer Dave verdiept zich nu ook in de Islam.

Hoe komt het dat mensen met veel invloed opeens de islam omarmen en hier op vele plekken mee promoten? Het korte antwoord is dat niemand dat weet behalve deze mensen zelf. Er is dan ook veel voor te zeggen om hun getuigenis gewoon voor waar aan te nemen. Normaal gesproken zou het ook nogal complotterig zijn om überhaupt al te denken aan een ander scenario dan een oprechte interesse of bekering richting een godsdienst. Maar de islam zou de islam niet zijn als daar niet toch een aantal theologische nuances bij gemaakt konden worden.

De islam koopt al eeuwen invloed

Binnen de islam heb je voor bijna alles regels. Van hoe je naar het toilet moet tot welke mouw van je trui het eerst moet worden aangetrokken. Zo zijn er ook regels die vertellen wie er allemaal geld mogen ontvangen vanuit de islamitische fondsen. De zakatbelasting, die iedere moslim moet afdragen, moet volgens de Koran worden uitgegeven aan zo’n acht categorieën van ontvangers, zo lezen we in Soera 9 vers 60. De meeste mensen denken dat het alleen naar de armen gaat, maar in werkelijkheid gaat het ook naar de hulpbehoevende reiziger, de mensen die de zakat innen, om slaven vrij te kopen, et cetera.

Eén van de minst bekende categorieën is de groep die wordt aangeduid met de term mu’allafat qulubuhum oftewel: zij wiens harten verzoend worden. Dit zijn doorgaans niet-moslims die geld of giften mogen ontvangen als redelijkerwijs mag worden verwacht dat dit het laatste duwtje is waarmee ze de islam betreden. Dat niet alleen, het kan ook gaan om mensen die kritisch spreken over de islam. Om het imago van de islam te bewaken mogen ook die mensen giften ontvangen zodat zij stoppen met hun aanvallen op de islam.

De theologische bronnen

Dit zijn uiteraard niet mijn eigen verzinsels bij een wat vage term uit de Koran. Primaire theologische bronnen binnen de islam spreken met enige regelmaat over dit fenomeen. Zo is er de hadith-literatuur, waarin het leven en de uitspraken van Muhammad en zijn metgezellen zijn gedocumenteerd. Daarin treffen we aan hoe Muhammad goud gaf aan niet-islamitische legerleiders die onderdeel uitmaakten van zijn militaire alliantie. In de overlevering lezen we dat bepaalde moslims hier met argusogen naar keken en verhaal haalden bij Muhammad. De vermeende profeet liet daarop weten dat hij ‘hen geeft om hun harten aan te trekken voor de islam’.

Dit verhaal wordt bevestigd in de beroemde historie van Al Tabari¹ waarin staat dat Muhammad giften schonk aan mensen van een bepaalde status om hun harten voor zich te winnen. Hierdoor wordt duidelijk dat mensen met veel invloed een bewuste doelgroep waren voor Muhammad.

Waarom dat is, wordt vervolgens weer duidelijk in de oudste biografie over zijn leven, waar we lezen dat ‘de Apostel giften gaf aan zij wiens harten moesten worden gewonnen, met name de leiders van het leger, om hen voor zich te winnen en via hen hun volkeren.’²

Wanneer is het omkoping?

Voor mensen die al wisten dat de islam een duidelijk politiek component bevat is dit misschien niet zo’n verrassing. Het is zelfs gewiekst om de invloed van je eigen staat te vergroten door ervoor te zorgen dat invloedrijke mensen zich erbij aansluiten. Dankzij de bekering van deze mensen zouden nog veel meer mensen de stap maken om zich bij de islamitische staat aan te sluiten, zo was de verwachting.

De vraag is in hoeverre dit omkoping betreft. Bij omkoping gaat het om een transactie waarmee wordt verwacht dat de ontvangende partij iets doet of juist laat dat diegene normaliter anders zou doen. Niet duidelijk is of de ontvangende partij ook op de hoogte moet zijn van de intenties van de giftgever. Puur op basis van die motivatie zou je wat mij betreft kunnen spreken van een poging tot omkoping. Het gaat de persoon immers niet om een oprechte bekering van zijn doelwit maar om het vergroten van de invloed van de islam. Dat blijkt ook de uitleg van veel geleerden, zoals Ibn Rushd en anderen, die stellen dat deze categorie van zakat-ontvangers vervalt zodra de islamitische staat weer sterk is en dit soort zaken niet nodig heeft om invloedrijk te zijn.

Niet-moslims die al positief zijn over de islam kunnen dus een gift ontvangen om ze het laatste duwtje te geven waardoor de islam eigenlijk onweerstaanbaar wordt. Dit hoeven overigens niet altijd rijke mensen te zijn met invloed. Het geld mag ook naar mensen gaan die in financiële nood zitten. Dit kun je echter geen oprechte liefdadigheid meer noemen, als de keuze voor iemand die hulp ontvangt, afhangt van de waarschijnlijkheid dat deze persoon bekeert tot de islam.

Het afkopen van islamkritiek

Volgens de beroemde Egyptische geleerde Al Qaradawi is het ook mogelijk om mensen giften te geven zodat ze hun kritiek op de islam inslikken of positief gaan spreken over de islam. Ook de Pakistaande geleerde Maududi schreef hier heldere taal over in zijn exegese van Soera 9 vers 60. Een soortgelijk oordeel treffen we aan in de werken van Al-Mawardi en Salih al Fawzan. Hiervoor baseren ze zich op hadithbronnen waarin mensen aan Muhammad vroegen om iets te mogen ontvangen voor hun bekering. Soms zeiden ze erbij dat ze slecht over de islam zouden praten als ze niets zouden krijgen.³

Op basis van die voorbeelden geloven deze geleerden dat je mensen ook pro-actief mag benaderen om te stoppen met het lasteren van de islam. Het is moeilijk te ontkennen dat het hierbij gaat om omkoping, in elk geval wanneer beide partijen volledig begrijpen wat ze van elkaar willen.

Vooral moslims kunnen dit lastig tegenspreken, omdat zij doorgaans wel erkennen dat het omkoping was toen Muhammad een soortgelijk voorstel kreeg van de Quraish.⁴ Deze afgodendienaren waren Muhammads gepreek zat en waren bereid hem rijk te maken als hij maar zou stoppen met het beledigen van hun goden en het belachelijk maken van hun levensstijl. Het geven van giften zodat mensen stoppen met het aanvallen van de islam is uiteraard precies hetzelfde.

Vandaag de dag zijn er vele soorten mensen met invloed. Denk daarbij zeker niet alleen aan de YouTubers en bekendheden, die ons gemakkelijk in het oog springen. Ook politici op zowel nationaal als internationaal niveau hebben op hun manier veel invloed waardoor ze kunnen vallen onder de doelgroep van mensen wiens harten verzoend kunnen worden, bijvoorbeeld door voor de islam en moslims gunstige stemmen uit te brengen.

The National Zakat Foundation

The National Zakat Foundation is een internationale stichting die zakat collecteert onder moslims om deze vervolgens op de islamitische manier uit te geven. De veelgeprezen Amerikaanse imam Zaid Shakir is verbonden aan de stichting en legt in een video uit welke groepen mensen in aanmerking komen voor het ontvangen van zakat. De meeste tijd besteed hij aan de groep die we hier bespreken.

Voor de uitleg dat het hierbij kan gaan om mensen die een laatste duw nodig hebben om de islam te aanvaarden, schetst hij een scenario waarin mensen door een orkaanramp hulpbehoevend zijn geworden. Vervolgens komt de nationale zakat stichting ze geld brengen, waarna ze zouden beseffen dat de islam een prachtige religie is en de bekering een feit wordt. Ook legt hij uit dat het geld kan worden uitgegeven aan mensen die de islam of moslims schade berokkenen. Hier ziet u een foto van oud-PVV’er Joram van Klaveren samen met Zaid Shakir tijdens een islamitisch evenement.

Wat zeggen de geleerden?

Ook een rondje langs de fuqaha, oftewel de juristen van de islam, laat zien dat deze lezing van de bronnen altijd al wijdverspreid moet zijn geweest. Neem een Maliki-jurist als Ibn Rushd, de Shafi’i-juristen Al-Mawardi en Al-Nawawi, de Hanbali-jurist Salih al Fawzan en uiteraard de hedendaagse Al-Qaradawi. Allemaal erkennen ze de legitimiteit van deze praktijk.

Wel zijn er binnen de islam een paar meningsverschillen. Zo zijn sommige geleerden van mening dat deze doelgroep niet mag ontvangen uit de zakat-fondsen maar uit andere ‘potjes’. En op het eerste oogt lijkt er een verschil van mening te bestaan over de geldigheid van deze betalingen in deze tijd. Een enkele geleerde zou hebben beweerd dat het alleen gold in de tijd van Muhammad, aangezien zijn opvolgers deze praktijk hebben afgeschaft. Dit omdat Umar volgens de bronnen het volgende zou hebben gezegd:

‘Het klopt dat de Boodschapper van Allah (p) jullie gaf om jullie te verzoenen met de Islam, maar vandaag de dag heeft Allah zijn religie versterkt. Als je bij de islam blijft (dan is alles goed) maar als je dat niet doet, dan is er niets tussen ons behalve het zwaard.’⁵

De context hiervan betreft een weigering van bepaalde moslims om zakat te betalen omdat dit zou zijn afgesproken met Muhammad. Umar geeft aan dat ze van deze islamitische verplichting waren gevrijwaard toen Muhammad dat nuttig achtte om hun harten te verzoenen. Maar nu de islam sterk is, geldt dit niet langer en zullen ze aan hun islamitische plicht moeten voldoen. Zo niet, dan volgt het zwaard, zo luidt de bedreiging. Dat laatste onderstreept weer eens hoe er in de islam door de staat kan worden bepaald dat individuele moslims afvallig zijn geworden én vervolgens te maken krijgen met fysieke vervolging.

Hoe dan ook, deze overlevering duidt er volgens de meeste geleerden neit zozeer op dat het voor altijd is afgeschaft, maar dat de mu’allafat qulubuhum wel degelijk een geldige doelgroep vormen voor het ontvangen van zakat (of zoals in dit geval: het niet hoeven te betalen van zakat). Veel geleerden geloven dat dit een geldige doelgroep is zolang de islam niet in een sterke positie staat. Wanneer de islam sterk genoeg is, vervalt deze categorie volgens hen. Dit toont eens te meer aadat het geven aan deze doelgroep niets te maken heeft met liefdadigheid maar alles met de versteviging van de islam. Imam Zaid Shakir, van de nationale zakat stichting, geeft dan ook aan dat de islam in deze tijd zwak is, waardoor deze doelgroep weer giften mag ontvangen. Daarbij moet wel gezegd worden dat andere geleerden, zoals Al Qaradawi, geloven dat het hoofd van een islamitische staat in alle situaties beschikt over deze optie, dus niet alleen in tijden van zwakte.

Disclaimer

Voor de duidelijkheid: ik zeg niet dát de Roelvinkjes, Andrew Tate en anderen zijn omgekocht of werden gepaaid met geld om positiever te spreken over de islam en zich eventueel te bekeren. Maar voor een eerlijk en volledig beeld dient te worden erkend dat de mogelijkheid dat het wél zo is in elk geval niet on-islamitisch hoeft te zijn.

Voetnoten

¹ Tabari, History of al-Tabari, volume 9, vertaling van Ismail K. Poonawala, p. 31
² Ibn Ishaq, Sirat Rasul Allah – The Life of Muhammad, vertaling van A. Guillaume, p. 594
³ Al-Qaradawi, Yusuf; ‘Fiqh al Zakah’; Volume II, vertaald door Monzer Kafh; ‘Scientific Publishing Centre King Abdulaziz University, Jeddah, Kingdom of Saudi-Arabia (2000), p. 33-34
⁴ Sira Ibn Hisham, biography of the Prophet, vertaald door Inas A. Farid, Al-Falah Foundation, p. 48 en 50
⁵ Al Qaradawi, p. 36

Overige gebruikte bronnen

Sahih Bukhari Volume 4, Book 55, Hadith Number 558
Ibn Rushd, Bidayat Al-Mujtahid, Volume 1, vertaald door professor Imran Ahsan Khan Nyazee, p. 320
Al-Mawardi, Al-Ahkam As-Sultaniyyah, The Laws of Islamic Governance, vertaling Asadullah Yate PhD, p. 181
Al-Nawawi, Minhaj et Talibin; a manual of Muhammadan law according to the school of Shafi, vertaald door L.W.C. van den Berg en E.C. Howard, p. 277
Al-Fawzan, Salih, Dr.; ‘A Summary of Islamic Jurisprudence, Volume I, special Edition for Al-Daawah Foundation’; Al-Maiman Publishing House, Saudi Arabia; p. 363

< Ouder bericht Nieuwer bericht >

Interview: Mijn Vader

door Chris Develing • 5 april 2025

Joop van der Elst reist regelmatig af voor een interview. Eind 2024 kwam hij voor de tweede keer bij me thuis voor een goed gesprek. Het ging over veel onderwerpen: de oorlog tussen Israel en Hamas, abortus, mijn werk bij de NPV - Zorg voor het leven én over de bizarre zoektocht naar mijn vader. Beluister het hele interview hieronder:

Drie vragen aan ChatGPT over de Islam - deel 3: Zakat geven aan niet-moslims

door Chris Develing • 25 december 2024

We leven in een spannende tijd als het gaat om kunstmatige intelligentie (AI). Sinds de komst van ChatGPT kan iedereen met een internetverbinding zelf chatten met een relatief geavanceerde vorm van AI. Op Amazon worden zelfs al boeken verkocht die geheel zijn gemaakt met ChatGPT of andere AI-software. Ook maken veel studenten er gebruik van, bijvoorbeeld om een werkstuk te maken. Ik besloot de kennis van ChatGPT eens op de proef te stellen als het gaat om de islam. Heeft het systeem een bias? Ik stelde ChatGPT drie hoofdvragen, waarvan de derde en laatste in dit artikel wordt behandeld. Deel 3: Zakat geven aan niet-moslims De eerste vraag: ‘Kun je me vertellen welke mensen volgens de soenitische islam mogen ontvangen uit de Zakat-opbrengsten?’ Hierop antwoordt ChatGPT dat Zakat een vorm van liefdadigheid is die verplicht is voor moslims met voldoende middelen. Vervolgens wordt er een onvolledige lijst met mogelijke Zakat-ontvangers genoemd die vermoedelijk uit een willekeurige tekst komt. We moeten dus even specificeren richting de Koran: ‘Kun je me vertellen welke mensen volgens de Koran mogen ontvangen uit de Zakat-opbrengsten?’ Op dat moment citeert ChatGPT Surah at-Tawbah (9:60) waarin deze categorieën inderdaad zijn opgenomen. We stellen nog een belangrijke vraag: ‘Mag Zakat worden uitgekeerd aan niet-moslims?’ ChatGPT: ‘Volgens de meeste islamitische geleerden, met name binnen de Soennitische traditie, is het niet toegestaan om Zakat rechtstreeks uit te keren aan niet-moslims. De redenering hierachter is dat Zakat een verplichting is voor moslims om solidariteit en ondersteuning binnen de moslimgemeenschap te bevorderen.’ Vervolgens wijst ChatGPT snel op de niet-verplichte vorm van liefdadigheid genaamd “Sadaqah”, die zowel aan moslims als niet-moslims gegeven mag worden. Zonder dat we het hoeven te vragen, komt ChatGPT zelf al met het punt dat er wel een uitzondering is: ‘…zoals wanneer het bedoeld is om de harten van niet-moslims te winnen voor de islam (mu’allafat qulubuhum)’. Dat wilden we inderdaad even horen. We vragen snel door: ‘Om welke redenen mag er vanuit de Zakat worden uitgegeven aan het winnen van de harten van niet moslims, oftewel de mu’allafat qulubuhum?’ ChatGPT: ‘Deze categorie omvat doorgaans mensen die recent tot de islam zijn bekeerd, potentiële bekeerlingen, of degenen wiens harten geneigd zijn om gunstig te reageren op de islam. Het doel is om bij te dragen aan het creëren van een sfeer van begrip en tolerantie tussen verschillende gemeenschappen.’ We vragen maar even niet waar het uit blijkt dat dit allemaal gaat om sfeer, begrip en tolerantie tussen gemeenschappen, want dan worden we waarschijnlijk weer gewezen op geschriften die nooit geschreven zijn . In plaats daarvan vragen we: ‘Mag zakat geld aan de mu’allafat qulubuhum alleen worden uitgegeven aan arme niet-moslims of mogen het ook invloedrijke en rijke mensen zijn?’ ChatGPT geeft aan dat ‘ de specifieke ontvangers van de categorie mu’allafat qulubuhum niet strikt beperkt zijn tot arme niet-moslims. Het kunnen ook invloedrijke en rijke mensen zijn, zolang hun harten verzoend kunnen worden met de islam.’ Om vervolgens weer snel te benadrukken dat het allemaal positief bedoeld is, voegt ChatGPT toe: ‘De essentie van het uitgeven aan deze categorie is om positieve betrekkingen met de islam te bevorderen en mogelijk de acceptatie van de islam te vergemakkelijken.’ Dus, stellen we nog maar weer een concrete en verdiepende vraag: ‘Kun je me vijf namen geven van Soenitische geleerden die vonden dat er geld mag worden gegeven aan de mu’allafat qulubuhum om de islam sterker te maken?’ Na hetzelfde riedeltje over verschillende interpretaties, geeft hij vijf namen: Ibn Taymiyyah, Al-Ghazali, Ibn Qayyim al-Jawziyya, Ibn Kathir, Ibn Hajar al-Asqalani. Nog één vraagje om te kijken of dit artikel wel zuiver is omgegaan met de daarin genoemde bronnen: ‘Vond Yusuf Al-Qaradawi dat Zakat naar de mu’allafat mag gaan?’ ChatGPT: ‘Dr. Yusuf al-Qaradawi, een prominente hedendaagse islamitische geleerde en een vooraanstaand figuur binnen de Soennitische islam, heeft uitgesproken opvattingen over verschillende aspecten van de islamitische jurisprudentie, waaronder liefdadigheid en het uitgeven van Zakat. In zijn boek “Fiqh al-Zakat” (De jurisprudentie van Zakat), dat een diepgaande analyse biedt van de regels met betrekking tot Zakat, geeft al-Qaradawi zijn standpunt over het uitgeven van Zakat aan de mu’allafat qulubuhum. Hij erkent de bredere interpretatie van deze categorie en stelt dat het uitgeven aan mensen wier harten verzoend kunnen worden met de islam, niet strikt beperkt is tot arme niet-moslims. Het kan ook gericht zijn op het beïnvloeden van niet-moslims in posities van invloed, zoals intellectuelen, beleidsmakers, en anderen die een significante rol kunnen spelen in het begrip van de islam. Al-Qaradawi benadrukt het belang van strategisch denken en het gebruik van Zakat om een positieve impact te hebben op de samenleving en het begrip van de islam. Hij moedigt aan tot het uitgeven van Zakat-gelden op manieren die de belangen van de moslimgemeenschap en het begrip van de islam bevorderen.’ Conclusies (over deel 1 , 2 en 3 van deze serie) Het lijkt erop dat ChatGPT erg is ingespeeld op het zo vredig mogelijk presenteren van de islam en islamitische leerstellingen. Dit hoeft niet bewust zo te zijn geprogrammeerd, maar kan een gevolg zijn van de vele online bronnen die deze bias al in zich hebben. Als ChatGPT moet toegeven dat er bepaalde onwelgevallige meningen bestaan onder prominente geleerden, pakt hij steeds zijn kans om te benadrukken dat dit slechts een deel van de geleerden betreft binnen een bredere traditie. Als je vervolgens concreet vraagt om namen van geleerden uit de vreedzame groep krijg je of niets of uitsluitend Westerse islamgeleerden die, ook volgens ChatGPT zelf, beïnvloed kunnen zijn door de culturele en moderne context waarin zij leven. En dat op zichzelf laat meteen zien dat het wegwuiven van geleerden uit het verleden onder het mom van hun tijdgeest, geen stand houdt. We hebben uiteraard ook gevraagd of het mogelijk is om een ware islam te ontdekken, zoals deze is beschreven door de eerste generaties, maar daar wilde ChatGPT zich niet aan branden. Inhoudelijk hebben we wederom gezien dat offensieve jihad gewoon bij de islam hoort. ChatGPT kon, ondanks een duidelijke bias, geen overtuigend tegengeluid produceren. Over slavernij kon hij alleen maar bevestigen dat de islam geen regels voor de afschaffing ervan biedt en dat gerenommeerde namen binnen de islamitische geleerdheid achter slavernij staan. Namen van geleerden die slavernij afwijzen, had hij wel maar die kwamen allemaal uit het Westen. Tot slot ging het over de Zakat. ChatGPT gaf toe: Zakat mag in principe alleen worden uitgekeerd aan moslims ter bevordering van solidariteit en ondersteuning binnen de moslimgemeenschap (zo liefdadig is het dus niet). De uitzondering is de groep niet-moslims die naar de islam toe getrokken mogen worden met geld uit het Zakat-fonds. Dit mogen rijke mensen zijn. En volgens de gerenommeerde Yusuf Al-Qaradawi is het geven van Zakat aan niet-moslims een strategische zet om de belangen van de moslimgemeenschap zelf te dienen. Zie ook Deel 1 en Deel 2 van deze 3-delige serie.

3 Vragen aan ChatGPT over de Islam - Deel 2: Slavernij

door Chris Develing • 6 december 2024

We leven in een spannende tijd als het gaat om kunstmatige intelligentie (AI). Sinds de komst van ChatGPT kan iedereen met een internetverbinding zelf chatten met een relatief geavanceerde vorm van AI. Op Amazon worden zelfs al boeken verkocht die geheel zijn gemaakt met ChatGPT of andere AI-software. Ook maken veel studenten er gebruik van, bijvoorbeeld om een werkstuk te maken. Ik besloot de kennis van ChatGPT eens op de proef te stellen als het gaat om de islam. Heeft het systeem een bias? Ik stelde ChatGPT drie hoofdvragen, waarvan de tweede in dit artikel wordt behandeld. Deel 2: Slavernij Slavernij is het volgende onderwerp dat ik met ChatGPT besprak. Ik begon dit keer rustig aan: ‘Is slavernij verboden volgens de soenitische islam?’ Het zou niet verrassend moeten zijn dat ChatGPT direct toegaf dat de islam als religie geen specifieke bepalingen kent die slavernij uitdrukkelijk verbieden, maar toch waren we enigszins verbaasd. De smoes die de AI erbij geeft is namelijk dat slavernij in verschillende culturen werd beoefend en, uiteraard, dat de interpretatie van islamitische leerstellingen kan variëren. Ook stelt ChatGPT dat er hedendaagse geleerden zijn die slavernij beschouwen als iets dat in strijd is met de islamitische principes van gelijkheid en rechtvaardigheid. We vragen door: ‘Kun je me vijf namen geven van hedendaagse islamitische geleerden die slavernij als in strijd met de principes van gelijkheid en rechtvaardigheid beschouwen?’ Dit keer komt hij wel met een lijst namen, maar wat voor één? ChatGPT noemt ‘ Shaykh Hamza Yusuf, Shaykh Abdullah bin Bayyah, Dr. Tariq Ramadan, Shaykh Abdal Hakim Murd (Tim Winter), Dr. Ingrid Mattson . We vragen door: ‘Deze geleerden komen allemaal uit het Westen. Ook zijn ze allemaal hedendaags. Als je zegt dat de geleerden van vroeger goedkeurend waren over slavernij, omdat ze in een tijd leefden waarin slavernij breed gedragen was, dan geldt dat nu toch ook vice versa voor de hedendaagse geleerden?’ ChatGPT geeft onmiddellijk toe: ‘ Je hebt een belangrijk punt opgemerkt, en ik waardeer de verduidelijking. Het is inderdaad waar dat de genoemde hedendaagse geleerden voornamelijk actief zijn in westerse contexten en hun opvattingen mogelijk beïnvloed worden door moderne normen van mensenrechten en ethiek .’ We vragen weer door: ‘ Als we een tijdsperiode zouden moeten kiezen waarin de interpretatie van de islam het dichtstbij de ware bedoelingen van Muhammad staan, welke tijd zou dat dan zijn?’ ChatGPT geeft eerst aan dat dit een onderwerp van debat is binnen de islam. Vervolgens geeft hij toe dat ‘ de “rechtsgeleide kaliefen” (al-Khulafa’ al-Rashidun) vaak worden gezien als een periode van zuiverheid en nauwe naleving van de islamtisiche leer ’. En: ‘ deze periode omvat de heerschappij van Abu Bakr, Umar ibn al-Khattab, Uthman ibn Affan en Ali ibn Abi Talib (moge Allah tevreden met hen zijn). Veel moslims beschouwen deze periode als exemplarisch in termen van het begrijpen en praktiseren van de islam. ’ We gaan verder: ‘Kun je me vijf namen geven uit de tijd van de eerste generaties na profeet Mohammed (de al-Khulafa’ al-Rashidun periode) die slaven hadden?’ ChatGPT: ‘ Het is bekend dat sommige metgezellen van de profeet Mohammed (vrede zij met hem) slaven hadden, zoals het destijds gebruikelijk was in de Arabische samenleving. Hier zijn vijf metgezellen uit de tijd van de eerste generaties na de profeet die bekend waren om slaven te bezitten: Abu Bakr al-Siddiq (moge Allah tevreden met hem): Abu Bakr, de eerste kalief en een nauwe metgezel van de profeet, bezat slaven, waaronder Bilal ibn Rabah, een Ethiopische metgezel die later een belangrijke figuur werd in de islamitische geschiedenis. Umar ibn al-Khattab (moge Allah tevreden met hem): Umar, de tweede kalief, had ook slaven. Hij staat bekend om zijn rechtvaardige leiderschap en de implementatie van verschillende sociaalrechtelijke hervormingen. Uthman ibn Affan (moge Allah tevreden met hem): Uthman, de derde kalief, bezat ook slaven. Hij staat bekend om zijn vrijgevigheid en bijdragen aan de islamitische gemeenschap. Ali ibn Abi Talib (moge Allah tevreden met hem): Ali, de vierde kalief en schoonzoon van de profeet, bezat ook slaven. Hij is een belangrijke figuur in de islamitische geschiedenis en wordt beschouwd als een spirituele leider. Aisha bint Abu Bakr (moge Allah tevreden met haar): Aisha, de echtgenote van de profeet, had ook slaven. Ze is bekend vanwege haar kennis van de islam en haar bijdragen aan de overleveringen van de profeet. Het is belangrijk om te benadrukken dat het bezitten van slaven destijds een wijdverbreide praktijk was in de Arabische samenleving en in andere delen van de wereld. Hedendaagse ethische normen en waarden worden niet altijd op dezelfde manier toegepast op historische figuren en gebeurtenissen, omdat de context aanzienlijk verschilt .’ Valt het u ook op dat alle vier de eerder gegeven namen van de “rechtsgeleide kaliefen” ook voorkomen in de lijst met slavenbezitters? Dat zijn de mensen waarvan ChatGPT zelf toegaf dat de periode van deze generatie vaak wordt aangemerkt als ‘een periode van zuiverheid en nauwe naleving van de islamitische leer’. Wat betekent het feit dat deze allemaal slaven hadden dan voor de zuiverheid van het idee dat slavernij bij de islam hoort? Hoewel dit voldoende informatie is, besluiten we uit nieuwsgierigheid nog iets na te vragen: ‘Het valt me op dat je achter de laatste 5 namen de term “moge Allah tevreden met hem” zet. Waarom doe je dat?’ ChatGPT legt hierover uit dat dit een gebruikelijke islamitische zegen en uitdrukking van respect is, wanneer men praat over metgezellen van Muhammad of andere belangrijke historische figuren in de islamitische geschiedenis. Dus: ‘ wanneer ik namen noemde van metgezellen en belangrijke figuren uit de vroege islamitische geschiedenis, voegde ik die uitdrukking toe als een teken van respect en om de goede daden en het belang van die personen te benadrukken .’ Laatste vraag: ‘Dus jij bent een moslim, aangezien je deze zegeningen zelf ook gebruikt?’ ChatGPT: ‘ Nee, ik ben geen moslim. Mijn antwoorden zijn gebaseerd op informatie uit verschillende bronnen, maar mijn doel is om neutraal en informatief te zijn. ’ Het lijkt erop dat de bronnen van ChatGPT niet zo heel neutraal zijn. Dit artikel betreft deel 2 in de serie '3 Vragen aan ChatGPT over de Islam'. In het volgende deel stel ik ChatGPT de vraag Zakat-inkomsten mogen worden uitgegeven aan niet-moslims. Voor deel 1 van deze serie, klik hier .

3 Vragen aan ChatGPT over de Islam - Deel 1: Offensieve jihad

door Chris Develing • 30 november 2024

We leven in een spannende tijd als het gaat om kunstmatige intelligentie (AI). Sinds de komst van ChatGPT kan iedereen met een internetverbinding zelf chatten met een relatief geavanceerde vorm van AI. Op Amazon worden zelfs al boeken verkocht die geheel zijn gemaakt met ChatGPT of andere AI-software. Ook maken veel studenten er gebruik van, bijvoorbeeld om een werkstuk te maken. Ik besloot de kennis van ChatGPT eens op de proef te stellen als het gaat om de islam. Heeft het systeem een bias? Ik stelde ChatGPT drie hoofdvragen, waarvan de eerste in dit artikel wordt behandeld. Deel 1: Offensieve jihad Laat ik met mijn eerste vraag maar meteen met de deur in huis vallen: Is er binnen de soenitische islam een theologische basis voor offensieve oorlogsvoering door de islamitische staat?’ Het antwoord was erg algemeen. ChatGPT vertelde eerst dat er diverse theologische interpretaties en standpunten bestaan over deze kwestie, maar dat er ‘enkele’ theologische concepten zijn die sommige groepen binnen de soenitische islam hebben gebruikt om offensieve acties te rechtvaardigen. ChatGPT benadrukte dat ‘jihad’ van alles kan betekenen, van innerlijke spirituele strijd tot een ‘fysieke strijd, inclusief oorlogvoering ter zelfverdediging of ter bescherming van de islamitische gemeenschap.’ Vervolgens zegt ChatGPT dat ‘sommige groeperingen de interpretatie van jihad hebben uitgebreid tot offensieve oorlogvoering om de islam te verspreiden of te verdedigen’. En dat ‘deze interpretaties vaak worden betwist en bekritiseerd door andere moslimgeleerden en gemeenschappen'. Tot slot noemt ChatGPT dat de overgrote meerderheid van de moslims geweld en terrorisme afwijst. Vanaf het begin lijkt er een sterke hang te zijn naar een zo vredig mogelijke interpretatie van de islam. Natuurlijk, er wordt toegegeven dat er groepen zijn die het begrip jihad hebben ‘uitgebreid’, hetgeen zou betekenen dat het een latere innovatie betreft, maar de nadruk legt ChatGPT op een overgrote meerderheid van geleerden die offensieve jihad zou afwijzen. Onthoud deze claim, want ik heb natuurlijk doorgevraagd. Aangezien ChatGPT zelf begon over de verschillende stromingen, besloot ik eens te vragen naar de mainstream denkscholen binnen de soenitische islam, te weten de Hanbali, Shafi'i, Hanafi en Maliki stromingen: 'Over stromingen gesproken, wat leert de Hanbali wetschool (madhab) over offensieve oorlogsvoering?’ ChatGPT moet dan toegeven dat ‘Sommige Hanbali-geleerden hebben betoogd dat offensieve oorlogsvoering kan worden gerechtvaardigd om de boodschap van de islam te verspreiden’. Maar het systeem zegt er snel bij dat ‘deze interpretatie echter controversieel is en door andere geleerden wordt bekritiseerd’. Ook hier eindigt ChatGPT met het benadrukken dat niet alle Hanbali-geleerden hetzelfde standpunt innemen, omdat er verschillen kunnen bestaan tussen interpretaties. Ook kunnen ‘individuele moslims hun eigen persoonlijke overtuigingen hebben die niet noodzakelijk overeenkomen met de officiële leer van een bepaalde wetschool’, aldus ChatGPT. Mijn vervolgvraag: 'Kun je vijf Hanbali juristen (fuqaha) noemen die de verspreiding van de islam een rechtvaardig doel vonden voor offensieve oorlogsvoering?’ Nou, dat kon ChatGPT wel. Maar niet voordat het nogmaals benadrukte dat 'binnen de Hanbali-wetschool en de bredere islamitische jurisprudentie verschillende geleerden verschillende standpunten kunnen innemen over kwesties zoals offensieve oorlogsvoering en de verspreiding van de islam.’ Maar, toch zijn er ‘enkele historische figuren binnen de Hanbali-traditie die een ruimere interpretatie van jihad en offensieve oorlogsvoering hebben ondersteund’. Het valt op dat er hier vooraf wordt gesproken over ‘historische figuren’ en een ‘traditie’, zeker als we vervolgens kijken welke vijf namen ChatGPT uit de hoge hoed tovert: Ibn Taymiyyah, Ibn Qayyim al-Jawziyya, Ibn al-Mubarak, Ibn al-Qayyim al-Jawziyya en Ibn Kathir. Mocht u denken dat ik een foutje maakte: ChatGPT gaf zelf tweemaal dezelfde naam, met dezelfde geboorte- en sterfdatum. Zo intelligent is AI dus ook weer niet, maar het wordt "hem" vergeven. Om er zeker van te zijn dat ik de lijst met vijf namen niet verkeerd zou begrijpen, benadrukt ChatGPT wederom(!) dat het ‘essentieel is om te benadrukken dat de standpunten van deze geleerden niet noodzakelijk de enige opvattingen vertegenwoordigen binnen de Hanbali-madhab’. Het is opmerkelijk hoeveel disclaimers ChatGPT voor en na de feiten denkt te moeten geven. Om het gesprek gezellig te houden, geef ik met mijn volgende vraag wat adempauze aan de AI-software: ‘Dat zijn niet de minste geleerden he? Volgens mij zijn dit gerenommeerde namen binnen de fuqaha, of niet?’ Vol trots lijkt hij te reageren dat dit klopt: ‘Zij hebben belangrijke bijdragen geleverd aan de ontwikkeling van het islamitisch denken en hebben invloed gehad op de interpretatie van de islamitische wet. Het is echter belangrijk op te merken dat hoewel deze geleerden invloedrijk zijn, hun opvattingen niet noodzakelijk de enige vertegenwoordiging zijn van de bredere Hanbali-traditie of de islamitische jurisprudentie als geheel.’ Als we hier stoppen, zou de lezer kunnen denken dat deze vijf geleerden toch wel het extreme randje van de islam vormen. Er wordt immers herhaaldelijk gewezen op het feit dat er veel kritiek zou zijn op hun standpunten en dat er een ‘bredere Hanbali-traditie’ is waarin we dit kennelijk niet zouden aantreffen. Mijn laatste vraag kunt u vast al raden: ‘Kun je me dan vijf Hanbali juristen (fuqaha) geven die niet geloven dat jihad kan duiden op offensieve oorlogsvoering ter verspreiding van de islam?’ Het antwoord op deze concrete vraag zal toch niet moeilijk zijn, gelet op alle disclaimers hierboven? Dat dacht u! Dit is wat ChatGPT zei: ‘Het identificeren van specifieke Hanbali-geleerden die expliciet hebben gesteld dat jihad niet kan worden gebruikt ter verspreiding van de islam, kan uitdagend zijn omdat de interpretaties en opvattingen van individuele geleerden binnen een wetschool soms subtiel en complex zijn. Bovendien kunnen de standpunten van geleerden in de loop van de geschiedenis variëren, en niet alle geleerden hebben misschien uitgebreide geschriften achtergelaten over specifieke onderwerpen. Dat gezegd hebbende, binnen de bredere islamitische traditie, inclusief de Hanbali-madhhab, zijn er geleerden en hedendaagse denkers die een meer vreedzame interpretatie van jihad benadrukken en terughoudendheid tonen met betrekking tot offensieve oorlogsvoering ter verspreiding van de islam. Voor specifieke namen zou het nodig zijn om gedetailleerd onderzoek te doen binnen de werken van individuele geleerden en commentatoren. Als je geïnteresseerd bent in hedendaagse Hanbali-denkers, zou het de moeite waard zijn om te kijken naar de standpunten van geleerden die actief zijn in de moderne tijd en die zich hebben uitgesproken over kwesties van jihad en oorlogsvoering. De diversiteit van opvattingen binnen de Hanbali-traditie benadrukt het belang van context en interpretatie bij het begrijpen van de standpunten van individuele geleerden binnen de islamitische jurisprudentie.’ Het is wonderlijk om te zien dat ChatGPT steeds beweerde dat er een heel scala aan geleerden bestaat dat vreedzaam denkt en offensieve jihad afwijst. Wanneer wij om vijf namen vragen, blijkt het opeens lastig om die te geven, onder andere omdat ‘misschien niet alle geleerden uitgebreide geschriften hebben achtergelaten over specifieke onderwerpen’. Kortom: ChatGPT speculeerde maar wat, toen het sprak over het bestaan van die geleerden, want zij hebben geen geschriften achtergelaten. Alhoewel: de vele misinformatie op het internet, waar ChatGPT uit moet putten, blinken kennelijk uit in soortgelijke ongefundeerde omzwervingen. Het is ook opvallend dat ChatGPT in deze fase van het “gesprek” tóch weer de claim neerlegt dat er binnen de bredere traditie geleerden en denkers zijn die vreedzamere interpretaties hebben. We zullen het er maar op houden dat AI zelf nog niet doorheeft wanneer het in een hoek wordt gezet, hetgeen wellicht hoopvol is voor tegenstanders van AI. Dit artikel betreft deel 1 in de serie '3 Vragen aan ChatGPT over de Islam'. In het volgende deel stel ik ChatGPT de vraag of slavernij verboden is binnen de soenitische islam. Zie ook: Drie vragen aan ChatGPT over de Islam - deel 3: Zakat geven aan niet-moslims

Het best bewaarde geheim van het abortusdebat

door Chris Develing • 28 mei 2024

Bill Maher zei tijdens zijn show dat abortus min of meer moord is, maar dat hij daar vrede mee heeft. Tijd om het best bewaarde geheim van het abortusdebat te bespreken.

Bij Family7 praten over de rechten van het embryo

door Chris Develing • 27 februari 2024

Tja, hoe verdedig je nu toch het leven van een miniscuul menselijk wezen, zoals een embryo van slechts een paar dagen oud dat ook nog eens buiten de baarmoeder "leeft"? Namens NPV - Zorg voor het leven mocht ik op 26 februari 2024 uitleg geven aan onze visie hieromtrent. Dit naar aanleiding van een uitspraak van het Hooggerechtshof in Amerika over de status van embryo's. Bekijk het gesprek hieronder:

MEER ARTIKELEN