Blog Layout

Chris Develing • 21 juli 2018

Islamcheck: Vernederende omgangsvorm met andersgelovigen of pragmatisme in oorlogstijd?

Niet-moslims moeten aan de zijkant van de weg lopen

Vandaag onderzoeken we een recent artikel van discover-the-truth.com, een website die naar eigen zeggen is gebrand op het weerleggen van “bekrompenheid en kortzichtigheid” van christenen en oriëntalisten. We onderzoeken hun claims omtrent een beruchte opdracht van Muhammad, waarvan het lijkt alsof moslims een vernederende omgangsvorm moeten opleggen aan joden en christenen. De eerste twee ahadith waar de islamitische website naar verwijst, worden meestal door islamcritici aangehaald:


“Abu Huraira zei dat Allah’s Boodschapper (Vrede zij met hem) zei: ‘Groet de Joden en de Christenen niet voordat zij jou groeten en wanneer je enige van hen ontmoet op de wegen, dwing hem dan naar het smalste deel ervan.’” (Sahih Muslim, boek 26, hadith 5389)


Het tweede citaat betreft dezelfde overlevering in Jami’ at Tirmidhi, boek 40, hadith 2700.


De auteur van het artikel benadrukt dat hij zijn islamitische broeders en zusters altijd adviseert om de historische context van een hadith na te gaan, zodat zij de verdraaiing ervan voorkomen. Daarom biedt hij twee andere ahadith aan, waarvan hij beweert dat ze hetzelfde incident beschrijven, met meer inzicht in de context:


“Het is overgeleverd van Abu ‘Abdur-Rahman Al Juhani dat de Boodschapper van Allah (Vrede zij met hem) zei: ‘Ik rijd morgen op naar de Joden. Initieer de groet niet met hen, en als zij jou groeten, zeg dan: Wa ‘alaikum (en ook met u)’”. (Sunan ibn Majah, boek 33, hadith 3699).


De tweede hadith betreft dezelfde overlevering in Al-Adab Al-Mufrad Book 44, Hadith 1102.


De auteur van het artikel beweert dat de laatste twee ahadith over exact dezelfde uitspraak van Muhammad gaan als de eerste twee. Hiermee wil de auteur bewijzen dat de context van oorlog ook geldt voor de overlevering waarin dit niet wordt genoemd. De auteur bewijst dit echter nergens. Het wordt slechts beweerd, waarna hij vanuit die aanname verder bouwt aan zijn betoog.


Dat terwijl de oplettende lezer grote verschillen waarneemt tussen beide overleveringen. Zo wordt er in de oorlogsvariant niets gezegd over Christenen of het moeten dwingen van wie dan ook naar de zijkant van de weg.


Dat de christenen in de oorlogshadith niet genoemd worden is logisch, omdat het duidelijk gaat over een oorlogssituatie met joden. Dus hoe zit het dan met de motivatie om christenen niet als eerste te groeten en naar de zijkant te dwingen? Daarover spreekt de auteur zich in het geheel niet uit. Hij springt van een hadith over joden én christenen naar een hadith over joden en oorlog. Daarna kijkt de auteur nooit meer achterom en laat hij de oprechte lezer met vragende ogen achter terwijl hij zijn argumentatie afrondt. Zijn hele artikel is vervolgens gebaseerd op deze ongefundeerde aanname.


De oorlogshadith gaat dus niet over christenen of het naar de zijkant duwen van mensen. Dat sluit al uit dat de overleveringen hetzelfde incident betreffen. Maar al zou het wel dezelfde gebeurtenis zijn, dan blijft de conclusie van de auteur slechts een aanname. Dat iets in oorlogstijd voorkomt betekent namelijk niet automatisch dat het uitsluitend in oorlogstijd mocht plaatsvinden. Maar dat probeert de auteur ons wel wijs te maken. Hij zegt immers letterlijk: “It is quite clear that among classical scholars of Islam, they deemed this Hadith report to be in relation to war only.” We zullen in dit artikel bekijken of deze claim na zorgvuldige studie terecht kan worden gemaakt.


Een uitleg die deze auteur niet noemt, maar wel vaak wordt opgeworpen, is dat Muhammad de joden niet eerst groet omdat ze hem een keer groette met “dood zij met u” waarna Muhammad zei “en ook met u” in plaats van hen te groeten. Dit is echter een ander onderwerp en heeft, zoals u zult begrijpen, weinig te maken met omgangsvormen ten opzichte van christenen.


Het bewijs dat deze overleveringen allemaal over één uitspraak van Muhammad gaan, ontvangen we dus graag van Discover the Truth. Voor nu constateren we dat de basis voor hun weerlegging gebaseerd is op een ongefundeerde aanname of op een verkeerde conclusie in het geval dat het wel een correcte aanname was geweest. We gaan door met het onderzoeken van hun claims, want ook het verdere verloop van het genoemde artikel brengt de islamitische verdediging in de problemen.


De boeken waarin de overleveringen staan


De auteur probeert zijn argument verder te staven door te wijzen op de boektitels waarin de hadith over christenen soms wordt aangetroffen. Zo is deze terug te vinden op een andere plek in Tirmidhi, te weten “The book of Military Expeditions” hadith nummer 1602. Ook trof hij het aan in de collectie van Ibn Hajar al-Asqalani in het boek “Jihad”.


Met deze redenering zijn echter een aantal problemen. Het valt op dat hij slechts twee gevallen kan vinden waarbij de hadith in een dergelijk boek is geplaatst. Maar waarom slaat hij de andere vermeldingen van de hadith opeens over? Wanneer we deze opzoeken, wordt die vraag spoedig beantwoord.


In Sahih Muslim staat de hadith in “The book of greetings” en de hadith die de moslimapologeet daarna citeerde (Tirmidhi 2700) staat in “the book of seeking permissions (and chapters on manners)”. Zelfs de oorlogshadith, waarvan de auteur beweert dat het dezelfde situatie beschrijft, wordt in Sunan Ibn Majah teruggevonden in “the book of Etiquette” en in Al-Adab Al-Mufrad staat het onder: “De mensen van het Boek”.


Hieruit blijkt dat de auteur zich heeft schuldig gemaakt aan het schetsen van een vertekend beeld, iets dat hij anderen juist verwijt. Want het kan niet aan zijn aandacht zijn ontsnapt dat beide ahadith ook worden aangetroffen in boeken die gaan over algemene omgangsvormen.


Volgens zijn eigen redenering is het genoeg om een hadith tweemaal aan te treffen in boeken over Jihad, om te concluderen dat het “uitsluitend op oorlog van toepassing is volgens de geleerden. Nu wij het hebben gevonden in boeken over etiquette en het groeten van mensen, hoeven we slechts de redenering van de auteur door te trekken om zijn ongelijk te bewijzen. Want nu het ook voorkomt in boeken die niets te maken hebben met oorlog maar juist alles met algemene omgangsvormen, kunnen we (als we even onoprecht zouden redeneren) de stelling poneren dat deze categorisering bewijst dat het algemene omgangsvormen zijn. U zult verderop lezen dat wij ons onderzoek uiteraard niet op deze manier hebben gevormd.


Een opmerkelijke bijzaak in het artikel van DTT is de ongebruikelijke toegeeflijkheid omtrent de betekenis van Jihad. Wie vaak met moslims over theologie spreekt, weet dat zij veelvuldig ontkennen dat Jihad in de primaire bronnen meestal verwijst naar oorlogvoering. Men krijgt dan te horen dat Jihad “vooral” of zelfs “uitsluitend” zou gaan om een innerlijke strijd. Maar in het artikel dat we vandaag bespreken, wordt opeens ruiterlijk toegegeven dat de vele Jihad-boeken in de hadith literatuur over oorlog gaan. Dat terwijl ook deze auteur eerder een artikel schreef over de verschillende vormen van Jihad, waarin hij deze nadruk op oorlog uit de weg gaat en zelfs met geen woord rept over offensieve oorlogvoering, waarvan u al weet dat het bij de islam hoort.


Commentaren in de boeken die de auteur gezien heeft


Terug naar de boeken waarin de auteur de genoemde ahadith heeft opgezocht, om te proberen bewijzen dat de regel uitsluitend op oorlog van toepassing is. Wij vinden dat de door ons genoemde feiten omtrent de boektitels de auteur hadden moeten bewegen tot een oprechte studie van de commentaren in de boeken van Darussalam, die hij zelf zegt te hebben geraadpleegd. Omdat hij zijn broeders en zusters daarin tekort doet, zullen wij deze nalatigheid voor hem herstellen.


Wanneer we op zoek gaan naar de Tirmidhi-hadith, die de auteur tot zijn vreugde aantrof in het boek van militaire expedities, blijkt dat hij de commentaren van Abu Isa Tirmidhi en Al-Mubarakpuri achterwege heeft gelaten. Deze zijn dan ook tegenstrijdig met zijn beweringen. We citeren het eerste commentaar, vanuit exact hetzelfde boek waar de auteur naar verwijst:


“[Abu ‘Eisa said:] This Hadith is Hasan Sahih. And regarding the meaning of this Hadith: “Do not precede the jews and the Christians”: Some of the people of knowledge said that it only means that it is disliked because it would be honoring them, and the Muslims were only ordered to humiliate them. For this reason, when one of them is met on the path, then the path is not yielded for him, because doing so would amount to honoring them.”


(Jami at-Tirmidhi volume 3, Book 19, Hadith 1602 Eng. Tran., Sahih Darussalam 2007, pagina 365)


U leest in dit commentaar geen enkele verwijzing naar een situatie van oorlog. We zien wel dat de hadith volledig wordt geplaatst in een categorie van algemene omgangsvormen met joden en christenen. Ook lezen we de reden van deze omgangsvorm: het groeten van joden en christenen zou een eer voor hen zijn die ze niet verdienen. De moslims waren immers bevolen om hen te vernederen, aldus Abu Isa at-Tirmidhi. Dit commentaar staat direct onder de hadith en is niet te missen. We gaan er dan ook vanuit dat de auteur deze woorden las en besloot deze niet mee te nemen in zijn artikel. Ook zien we dat de hadith staat onder het hoofdstuk genaamd “What has been related about greeting the People of the Book with Salam”.


Op de volgende pagina van dit boek volgt een citaat van de zeer gerespecteerde geleerde Abdur-Rahman Al-Mubarakpuri uit zijn bekende Tirmidhi-commentaar Tuhfat al-Ahwadhi:


In normal conditions when Muslims are in power and they are not living as a minority, and they are not under any compulsion or subjugation, it is an order for Muslims that they should not give such leeway to the non-Muslims and they should not greet them first nor yield the way for them.

[..]

In a country where Muslims are living as a minority, they are allowed to give such leeway to non-Muslim rulers for the greater interest of the Muslim community. (Tuhfat al-Ahwadhi v.2 p.397.)”


(Jami at-Tirmidhi volume 3, Darussalam 2007, pagina 366)


Uit bovenstaand commentaar blijkt wat de context van deze omgangsvormen is: Wanneer de moslims in overtal zijn en de macht hebben, dienen de niet-moslims op deze manier te worden vernederd. Wanneer de moslims echter als minderheid in een niet-islamitisch land wonen, mogen ze niet-moslims wel het midden van de weg geven en hen zelfs als eerste groeten, om zo het grotere belang van de islamitische minderheid te dienen.


Het komt vrij geniepig over, zo’n omgangsvorm die vriendelijk kan zijn in tijden van ondertal, maar 180 graden draait op het moment dat er een dominante situatie ontstaat. Maar het zijn nu eenmaal de islamitische bronnen en commentaren die we u citeren. Het zijn bronnen die moslims slechts half te zien krijgen wanneer een islamitische apologeet hen probeert te “helpen”. Het is duidelijk dat de auteur van Discover The Truth een loopje heeft genomen met de waarheid. Niet geheel toevallig lazen we zojuist met u in het commentaar van Mubarakpuri dezelfde geniepigheid die de auteur van Discover the Truth aan zijn publiek laat zien.


We hebben ook de andere, door de auteur gebruikte, ahadith op deze wijze gecontroleerd en konden daarmee dit overzicht voor u maken:


Jami’ at Tirmidhi, boek 40, hadith 2700


Dit was de tweede vermelding van de hadith zonder oorlogsverwijzing in het artikel van DTT. We treffen de overlevering aan in het hoofdstuk met de veelzeggende titel: “What has been related about it being disliked to give the Salam to the Dhimmi”.


Ook hier staat weer een commentaar dat de auteur van Discover the Truth wegliet:


“Saying Salam is a means to express honor and respect to others and paying respect and honor to the non-believers, thus, this is not correct; if a disbeliever comes across a path, he should not be given the right of way rather he should be forced to walk on the side of the road so that he does not regard himself honorable and respectable.”


(Jami’ at Tirmidhi, volume 5, Darussalam 2007, pagina 93)


Dus wat is de reden voor deze vernedering? Het feit dat het niet-moslims zijn, want die moeten worden vernederd. Punt uit. Want hen als eerste groeten, betekent hen een bepaalde eer toekennen die ze niet verdienen, aldus het commentaar. Hetzelfde geldt voor de reden waarom niet-moslims naar de zijkant van de weg moeten worden gedwongen. Niet omdat het een oorlogssituatie is; niet omdat de joden weleens gemeen deden door “dood aan u” te zeggen, maar gewoon om te voorkomen dat de niet-moslims zichzelf geëerd en gerespecteerd voelen. Hun plek is namelijk, volgens de islam, onderdanigheid. Dit doet denken aan hoe de Koran in Soera 9 vers 29 beschrijft op welke wijze de joden en christenen hun jizya moeten betalen: “…terwijl zij onderdanig zijn”.


Sunan Ibn Majah, boek 33 hadith 3699


Dit is hun eerste vermelding van de oorlogshadith. In de uitgave van Darussalam staat deze in het hoofstuk “Returning (the greeting of) Peace to Ahludh-Dhimmah”. De verklarende voetnoot bij die laatste term luidt: “Non-Muslims living under the protection of an Islamic government.” (Sunan Ibn Majah, volume 5, Darussalam, 2007, pagina 31)


Ook hier is duidelijk dat de vernederende omgangsvorm betrekking heeft op alle Dhimmies en niets te maken heeft met een oorlogssituatie als vereiste voorwaarde. Sterker nog, de Dhimmies worden pas dhimmies nadat ze zijn overwonnen en de oorlog is afgerond.


Sahih Muslim, boek 26, hadith 5389


Dit was de eerste vermelding, die gaat over het naar de zijkant van de weg dwingen van zowel joden als christenen, maar niet verwijst naar enige situatie van oorlog. Zoals gezegd staat deze hadith in “the Book of Greetings” of “the Book of Salam” en wel onder het hoofdstuk “The Prohibition of initiating the greeting with the People of the Book, and how to respond to them.” (Sahih Muslim, Volume 6, Darussalam 2007, pagina 21)


Duidelijker kan het niet. Ook deze hadith wordt gepresenteerd als een algemene toepassing van deze vernederende omgangsvorm met joden en christenen. Het staat in een boek met als onderwerp hoe je mensen van verschillende afkomst dient te groeten. Er staat niets over een tijdelijke tactiek in dagen van oorlog.


Korancommentaar van Ibn Kathir over omgangsvormen


Om de moderne interpretatie van Discover the Truth helemaal aan banden te leggen, concentreren we ons op Soera 9 vers 29 van de Koran:


“Doodt hen dan die niet in Allah en het Hiernamaals geloven en die niet voor verboden houden wat Allah en zijn Boodschapper verboden hebben verklaard; en zij die de godsdienst van de Waarheid niet als godsdienst nemen, van hen aan wie het Schrift is gegeven, totdat zij het beschermgeld (Djizyah) betalen, naar vermogen, terwijl zij onderdanigen zijn.” (Siregar vertaling)


Het Koranvers laat al zien dat de joden en christenen in algemene zin aan onderwerping dienen te worden blootgesteld. Verhalen over een slag bij Taboek kunt u achterwege laten. We kennen deze theorie van zelfverdediging en verwerpen die op basis van de slechte verdediging van het argument die moslims doorgaans geven. Het vers erna leert ons immers waarom Allah de joden en christenen zo vervloekte: om wat zij geloven en niet vanwege hun houding naar moslims.


We concentreren ons nu op het meest relevante deel van het vers en gaan over op de uitleg van Ibn Kathir, één van de meest beroemde Korancommentatoren uit de Islamitische geschiedenis.


Over het laatste deel van het vers (“terwijl zij onderdanig zijn”) schrijft hij het volgende commentaar:


(and feel themselves subdued.), disgraced, humiliated and belittled. Therefore, Muslims are not allowed to honor the people of Dhimmah or elevate them above Muslims, for they are miserable, disgraced and humiliated. Muslim recorded from Abu Hurayrah that the Prophet said, لَا تَبْدَءُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى بِالسَّلَامِ، وَإِذَا لَقِيتُمْ أَحَدَهُمْ فِي طَرِيقٍ فَاضْطَرُّوهُ إِلَى أَضْيَقِه (Do not initiate the Salam to the Jews and Christians, and if you meet any of them in a road, force them to its narrowest alley).


Zoals u ziet, verwijst Ibn Kathir naar de beruchte hadith waarin moslims de opdracht krijgen om joden en christenen te vernederen. Nergens noemt hij een context van oorlog waarin deze omgangsvorm uitsluitend zou kunnen passen. De reden voor de vernedering is slechts het feit dat zij geen moslims zijn. Hij vermeldt er immers ook bij dat joden en christenen lager zijn dan moslims. Daarnaast zijn ze volgens Ibn Kathir verachtelijk en een schande. Het zal u wellicht verbazen dat zijn werk overal te koop is, maar het is zo. Moslims die openstaan voor wat men “radicaliseren” noemt, kunnen hier gemakkelijk door beïnvloed raken. Maar ze raken dan beïnvloed door mainstream werken van islamitische grootheden, niet door salafisten of wahabisten, zoals media en moslims u vaak voorhouden.

De Koran bevestigt de superieure positie die moslims dienen in te nemen zodra hun aantallen of hun kracht daar de mogelijkheid toe biedt. Dat lezen we in soera 47 vers 35:


“Wees daarom niet vernederd en roep niet op tot vrede terwijl jullie de overhand hebben. En Allah is met jullie. En Hij benadeelt jullie nooit (in de beloning) voor jullie werken.” (Siregar vertaling)


Het Convenant van Umar


Naast een duidelijke verwijzing naar de genoemde hadith als algemene omgangsvorm, treffen we in het Korancommentaar van Ibn Kathir bij dezelfde Ayah tevens een verwijzing naar het convenant van Umar. Hierin staan de regels die Umar bin Al-Khattab, de tweede opvolger van Muhammad, oplegde aan christenen nadat hij hun gebied had veroverd met zijn leger. Moderne moslimapologeten proberen ook deze bron te verdoezelen, door te suggereren dat dit convenant niet authentiek is en dat er een ander, vredelievend “convenant van Umar” bestaat. Het bewijs hiervoor is echter zwak. Zoals u zult begrijpen kwam dit tweede convenant dan ook pas in moderne tijden de kop op steken, toen de apologetische antwoorden van Westerse moslims hier behoefte aan kregen.


We nemen het convenant van Umar met u door, zoals het is beschreven in het Korancommentaar van Ibn Kathir.

Allereerst wijzen we erop dat Ibn Kathir dit document beschrijft als Umar’s “…welbekende voorwaarden die de constante vernedering, verlaging en ontering van de christenen zou waarborgen”. Vandaar dat dit een uitstekende bron voor hem was om de al genoemde Ayah en hadith verder toe te lichten met een stukje praktijk.

Een aantal van de voorwaarden waar de christenen mee in moesten stemmen zijn:


  • “Wij zullen opstaan van de plek waar we zitten, als Moslims daar willen zitten
  • Wij zullen de voorkant van ons haar afknippen
  • Wij zullen een riem om onze middels dragen
  • Wij zullen nergens in onze gebieden een klooster, kerk of heiligdom bouwen
  • Wij zullen ook nergens een gebedshuis herbouwen of gebruiken voor het doel van vijandschap tegen de moslims
  • Wij zullen geen kruizen aan de buitenkant van onze kerken plaatsen
  • Wij zullen in het openbaar onze kruizen en onze boeken niet tonen
  • Wij zullen moslims die als gast komen altijd voor drie dagen eten en een slaapplek geven
  • Wij zullen onze deuren altijd openen voor reizigers en voorbijgangers
  • Wij zullen geen enkele moslim tegenhouden om in onze kerk binnen te treden, zowel bij dag als bij nacht
  • Wij zullen niemand uitnodigen tot Shirk (dit is het verkeerde beeld dat moslims hebben van het christelijk geloof)
  • Wij zullen niemand van ons tegenhouden om de islam aan te nemen als zij dat wensen
  • Wij zullen de klokken van onze kerken niet luiden, behalve op discrete wijze
  • Wij zullen onze stemmen niet verheffen terwijl wij onze heilige boeken in onze kerken lezen of in het bijzijn van moslims
  • Wij zullen onze stemmen niet verheffen tijdens het gebed of een begrafenis
  • Wij zullen onze doden niet begraven naast een moslim
  • Wij zullen de privacy in het huis van moslims respecteren
  • Wanneer wij deze beloften verbreken verliezen wij onze bescherming en is het u toegestaan om met ons te doen wat u mag doen met mensen van opstand en rebellie”


Wanneer we moeten nagaan wat de authentieke omgangsvormen in de islam zijn, is het raadzaam om te bepalen naar wie we luisteren. Nemen we de woorden aan van mensen die 1400 jaar na Muhammad leven onder een westerse regering? Of luisteren we naar de instructies van mensen die Muhammad zelf gekend hebben, mensen die de primaire bronnen van de islam hebben verzameld en mensen die Muhammad als leider van alle moslims mochten opvolgen tijdens die eerste jaren van de Islam?


De feiten in onze studie legt de verontrustende intenties bloot van islamitische omgangsvormen met christenen en joden. Zij werden tot ware onderdanen gemaakt, die op vernederende wijze moesten beseffen dat ze geen eersterangs burgers zijn. Dit vanwege hun inferioriteit aan de moslims. Natuurlijk waren dergelijke praktijken niet uniek voor die tijd. Ook christenen legden in die periode in andere gebieden van de wereld voorwaarden op aan minderheden. Maar we hebben het dan over willekeurige christenen die eeuwen na Jezus leefden.


De stichter van een religie heeft de mogelijkheid om de volgers ervan tot eeuwen later te vertellen hoe ze moeten omgaan met anderen. Jezus Christus vertelde ons dat bijvoorbeeld toen Hij zei “Behandel anderen in alles zoals u zelf behandeld wilt worden, dat is de essentie van de Wet en de Profeten.“ Dit wordt door Bijbelgeleerden vaak omschreven als de gouden regel van alle rechtvaardigheid en is ook terug te vinden in het Oude Testament, zoals in Leviticus 19:33-34. De omgangsvormen die Muhammad en zijn metgezellen achterlieten zijn tegenstrijdig met die van Jezus Christus en zijn volgelingen en hebben derhalve niet dezelfde bron.


We glimlachen naar sommige mensen, maar…


Tot slot kijken we nog even naar een ander vers in de Koran, om meer duidelijkheid te krijgen over de xenofobie ten opzichte van christenen en joden, die de moslims vanuit de religie mee kunnen krijgen:


Soera 5 vers 51 van de Koran luidt:


O jullie die geloven! Neemt niet de Joden en de Christenen als beschermers, zij beschermen elkaar. En wie van jullie hen als beschermers neemt: voorwaar, hij behoort tot hen. Voorwaar. Allah leidt het onrechtvaardige volk niet. (Siregar)


Dezelfde strekking wordt gevonden in Soera 4 vers 144 en Soera 3 vers 28 met betrekking tot “ongelovigen” in het algemeen.


Wat we aantreffen in Ibn Kathir’s commentaar bij dit vers is wederom verontrustend:


“Allah forbids His believing servants from having Jews and Christians as friends, because they are the enemies of Islam and its people, may Allah curse them.”


Er staat dat je geen vrienden mag worden met joden en christenen, omdat zij vijanden van de Islam zijn. Zoals de naam van gerespecteerde moslims veelal wordt voorzien van een “moge Allah hen zegenen” wordt er hier over de joden en christenen gesproken met “moge Allah hen vervloeken”. Allah zegt dit ook zelf in Soera 9 vers 30 (“Allah vervloekt hen”). Het feit dat een dergelijke vervloeking bij de Islam hoort, valt dan ook niet te ontkennen.


Dit commentaar wordt gevolgd door een hadith waar Ibn Kathir op wijst, waarin Umar aan Abu Musa opdraagt om een christelijke schrijver te verdrijven uit hun gebied, puur omdat het een christen was.

Bij Soera 3 vers 28 treffen we het volgende commentaar van Ibn Kathir aan:


“Allah prohibited His believing servants from becoming supporters of the disbelievers, or to take them as comrades with whom they develop friendships, rather than the believers.”


Volgens Ibn Kathir mogen moslims dus geen steun geven aan christenen en joden en ook geen vrienden met ze worden. Tenzij:


“(unless you indeed fear a danger from them) meaning, except those believers who in some areas or times fear for their safety from the disbelievers. In this case, such believers are allowed to show friendship to the disbelievers outwardly, but never inwardly. For instance, Al-Bukhari recorded that Abu Ad-Darda’ said, “We smile in the face of some people although our hearts curse them.” Al-Bukhari said that Al-Hasan said, ‘The Tuqyah is allowed until the Day of Resurrection.’“


Wat we hier lezen is dezelfde gespleten tong als in het commentaar bij de hadith in de collectie van Tirmidhi, als het gaat om de omgang met christenen in tijden van veel of weinig macht en invloed. Wanneer de moslims de ongelovigen “vrezen” mogen ze volgens de Koran wel vriendschap tonen. Maar, zo waarschuwt Ibn Kathir, dit mag alleen uiterlijk schijn zijn. Men moet de christen en joden innerlijk blijven verachten totdat het ook weer uiterlijk kan. Dat moslims elkaar heel anders dienen te benaderen dan andere bevolkingsgroepen blijkt uit de heldere omschrijving van moslims in de Koran: “…zij die met (Muhammad) zijn, zijn hard tegen de ongelovigen en zachtmoedig onder elkander… (Soera 48 vers 29).


Ibn Kathir verwijst hiervoor specifiek naar een overlevering waarin zou staan dat moslims sommige mensen een glimlach geven terwijl ze hen van binnen vervloeken. Ook wordt daar gezegd dat deze geniepigheid een naam heeft, Taqiyya en dat deze praktijk tot de Dag des Oordeels mag worden toegepast. Wanneer moslims u vertellen dat Taqiyya niet meer kan worden toegepast, weet u dus dat er op dat moment Taqiyya wordt toegepast. Tenzij er onwetendheid in het spel is, waarbij de moslim het slachtoffer is van de Taqiyya van zijn geleerden.


Nu zult u denken dat het best zinvol is om jezelf in tijden van angst te redden met een leugentje om bestwil. Maar is dat alles waar Taqiyya voor gebruikt kan worden? Hoe zit het bijvoorbeeld met een imam die in Nederland verkondigt dat overspel, afvalligheid en homoseksualiteit met de dood bestraft dienen te worden? Het is bewezen dat dergelijke imams in het Westen vervolgd en/of uitgezet kunnen worden. Zou het toepassen van Taqiyya dat probleem niet verhelpen en zorgen dat je zonder vervolging kunt doorleven onder de ongelovige meerderheid?


Het moge duidelijk zijn dat de auteur van Discover the Truth, “the truth” nogal heeft willen verdoezelen. Het is voor ons ondenkbaar dat iemand een artikel schrijft om zogenaamde verdraaiingen te weerleggen maar vervolgens zelf misbruik maakt van de bronnen. Deze website wordt begrijpelijkerwijs ook weleens door moslims beschuldigd van willekeurig gebruik van de geschriften. Die ervaring hadden wij ook bij het onderzoek naar hun claims in het genoemde artikel. Het is dan ook spijtig te moeten constateren dat ook moslims die hun religie naar eer en geweten proberen te onderzoeken, terecht komen bij dit soort apologetische artikelen. Islamitische spreekbuizen hebben al zo’n slechte naam wanneer ze een Westers publiek informeren waardoor steeds meer mensen niet meer weten wanneer ze voorgelogen worden of de waarheid krijgen gepresenteerd. Het artikel van Discover the Truth draagt daar aan bij. Daarin wordt immers met een gespleten tong gesproken in het voordeel van de minderheidspositie van moslims, zonder te vermelden dat de omgangsvormen met christenen 180 graden draaien op het moment dat er een meerderheidspositie wordt verworven.

 

Resumerend hebben we gezien dat:

  • de auteur nergens bewijst dat de oorlogsvariant hetzelfde incident betreft als de bekritiseerde hadith, waarin ook christenen worden genoemd als groep die moet worden vernederd;
  • de auteur zelf als criterium neerlegt dat de boektitel alles bewijst over de context;
  • de auteur daarbij uitermate selectief te werk ging door slechts twee van die boektitels aan te halen om zo zijn conclusie te verdedigen;
  • de overige boeken en hoofdstukken allemaal titels hebben met betrekking tot algemene omgangsvormen zoals “Etiquette”, ”Mensen van het Boek” en “Het boek van het Groeten”;
  • de auteur tevens alle commentaren in zijn eigen bronnen negeert, terwijl deze zijn hele argument weerleggen. De commentaren zijn namelijk helder over het feit dat deze omgangsvormen altijd gelden wanneer moslims in de meerderheid zijn en dat de reden hiervoor is om de niet-moslims te vernederen. Ze gelden dus niet uitsluitend als tijdelijke maatregel in oorlogstijd.
  • deze commentaren laten daarnaast zien dat moslims de vernederende omgangsvorm kunnen opheffen in tijden van minderheid, om zo de doelen van de islamitische gemeenschap niet in de weg te staan;
  • de omgangsvorm wijzigt dus met de mate van macht die moslims kunnen uitoefenen op hun omgeving, hetgeen de geniepigheid van de islamitische omgangsregels met niet-moslims weer eens bevestigt;
  • dezelfde geniepigheid wordt aangetroffen in het feit dat de auteur van Discover the Truth de commentaren waarin dat staat, heeft weggelaten;
  • de vernederende omgangsregels met christenen ook elders in de Koran en hadith worden bevestigd
  • de orthodoxe positie leert dat moslims geen vrienden of beschermers moeten zoeken onder de joden en christenen, behalve als de omstandigheden daarom vragen, waarbij de vriendschappelijkheid nep moet zijn en nooit oprecht en innerlijk.
door Chris Develing 25 december 2024
We leven in een spannende tijd als het gaat om kunstmatige intelligentie (AI). Sinds de komst van ChatGPT kan iedereen met een internetverbinding zelf chatten met een relatief geavanceerde vorm van AI. Op Amazon worden zelfs al boeken verkocht die geheel zijn gemaakt met ChatGPT of andere AI-software. Ook maken veel studenten er gebruik van, bijvoorbeeld om een werkstuk te maken. Ik besloot de kennis van ChatGPT eens op de proef te stellen als het gaat om de islam. Heeft het systeem een bias? Ik stelde ChatGPT drie hoofdvragen, waarvan de derde en laatste in dit artikel wordt behandeld. Deel 3: Zakat geven aan niet-moslims De eerste vraag: ‘Kun je me vertellen welke mensen volgens de soenitische islam mogen ontvangen uit de Zakat-opbrengsten?’ Hierop antwoordt ChatGPT dat Zakat een vorm van liefdadigheid is die verplicht is voor moslims met voldoende middelen. Vervolgens wordt er een onvolledige lijst met mogelijke Zakat-ontvangers genoemd die vermoedelijk uit een willekeurige tekst komt. We moeten dus even specificeren richting de Koran: ‘Kun je me vertellen welke mensen volgens de Koran mogen ontvangen uit de Zakat-opbrengsten?’ Op dat moment citeert ChatGPT Surah at-Tawbah (9:60) waarin deze categorieën inderdaad zijn opgenomen. We stellen nog een belangrijke vraag: ‘Mag Zakat worden uitgekeerd aan niet-moslims?’ ChatGPT: ‘Volgens de meeste islamitische geleerden, met name binnen de Soennitische traditie, is het niet toegestaan om Zakat rechtstreeks uit te keren aan niet-moslims. De redenering hierachter is dat Zakat een verplichting is voor moslims om solidariteit en ondersteuning binnen de moslimgemeenschap te bevorderen.’ Vervolgens wijst ChatGPT snel op de niet-verplichte vorm van liefdadigheid genaamd “Sadaqah”, die zowel aan moslims als niet-moslims gegeven mag worden. Zonder dat we het hoeven te vragen, komt ChatGPT zelf al met het punt dat er wel een uitzondering is: ‘…zoals wanneer het bedoeld is om de harten van niet-moslims te winnen voor de islam (mu’allafat qulubuhum)’. Dat wilden we inderdaad even horen. We vragen snel door: ‘Om welke redenen mag er vanuit de Zakat worden uitgegeven aan het winnen van de harten van niet moslims, oftewel de mu’allafat qulubuhum?’ ChatGPT: ‘Deze categorie omvat doorgaans mensen die recent tot de islam zijn bekeerd, potentiële bekeerlingen, of degenen wiens harten geneigd zijn om gunstig te reageren op de islam. Het doel is om bij te dragen aan het creëren van een sfeer van begrip en tolerantie tussen verschillende gemeenschappen.’ We vragen maar even niet waar het uit blijkt dat dit allemaal gaat om sfeer, begrip en tolerantie tussen gemeenschappen, want dan worden we waarschijnlijk weer gewezen op geschriften die nooit geschreven zijn . In plaats daarvan vragen we: ‘Mag zakat geld aan de mu’allafat qulubuhum alleen worden uitgegeven aan arme niet-moslims of mogen het ook invloedrijke en rijke mensen zijn?’ ChatGPT geeft aan dat ‘ de specifieke ontvangers van de categorie mu’allafat qulubuhum niet strikt beperkt zijn tot arme niet-moslims. Het kunnen ook invloedrijke en rijke mensen zijn, zolang hun harten verzoend kunnen worden met de islam.’ Om vervolgens weer snel te benadrukken dat het allemaal positief bedoeld is, voegt ChatGPT toe: ‘De essentie van het uitgeven aan deze categorie is om positieve betrekkingen met de islam te bevorderen en mogelijk de acceptatie van de islam te vergemakkelijken.’ Dus, stellen we nog maar weer een concrete en verdiepende vraag: ‘Kun je me vijf namen geven van Soenitische geleerden die vonden dat er geld mag worden gegeven aan de mu’allafat qulubuhum om de islam sterker te maken?’ Na hetzelfde riedeltje over verschillende interpretaties, geeft hij vijf namen: Ibn Taymiyyah, Al-Ghazali, Ibn Qayyim al-Jawziyya, Ibn Kathir, Ibn Hajar al-Asqalani. Nog één vraagje om te kijken of dit artikel wel zuiver is omgegaan met de daarin genoemde bronnen: ‘Vond Yusuf Al-Qaradawi dat Zakat naar de mu’allafat mag gaan?’ ChatGPT: ‘Dr. Yusuf al-Qaradawi, een prominente hedendaagse islamitische geleerde en een vooraanstaand figuur binnen de Soennitische islam, heeft uitgesproken opvattingen over verschillende aspecten van de islamitische jurisprudentie, waaronder liefdadigheid en het uitgeven van Zakat. In zijn boek “Fiqh al-Zakat” (De jurisprudentie van Zakat), dat een diepgaande analyse biedt van de regels met betrekking tot Zakat, geeft al-Qaradawi zijn standpunt over het uitgeven van Zakat aan de mu’allafat qulubuhum. Hij erkent de bredere interpretatie van deze categorie en stelt dat het uitgeven aan mensen wier harten verzoend kunnen worden met de islam, niet strikt beperkt is tot arme niet-moslims. Het kan ook gericht zijn op het beïnvloeden van niet-moslims in posities van invloed, zoals intellectuelen, beleidsmakers, en anderen die een significante rol kunnen spelen in het begrip van de islam. Al-Qaradawi benadrukt het belang van strategisch denken en het gebruik van Zakat om een positieve impact te hebben op de samenleving en het begrip van de islam. Hij moedigt aan tot het uitgeven van Zakat-gelden op manieren die de belangen van de moslimgemeenschap en het begrip van de islam bevorderen.’ Conclusies (over deel 1 , 2 en 3 van deze serie) Het lijkt erop dat ChatGPT erg is ingespeeld op het zo vredig mogelijk presenteren van de islam en islamitische leerstellingen. Dit hoeft niet bewust zo te zijn geprogrammeerd, maar kan een gevolg zijn van de vele online bronnen die deze bias al in zich hebben. Als ChatGPT moet toegeven dat er bepaalde onwelgevallige meningen bestaan onder prominente geleerden, pakt hij steeds zijn kans om te benadrukken dat dit slechts een deel van de geleerden betreft binnen een bredere traditie. Als je vervolgens concreet vraagt om namen van geleerden uit de vreedzame groep krijg je of niets of uitsluitend Westerse islamgeleerden die, ook volgens ChatGPT zelf, beïnvloed kunnen zijn door de culturele en moderne context waarin zij leven. En dat op zichzelf laat meteen zien dat het wegwuiven van geleerden uit het verleden onder het mom van hun tijdgeest, geen stand houdt. We hebben uiteraard ook gevraagd of het mogelijk is om een ware islam te ontdekken, zoals deze is beschreven door de eerste generaties, maar daar wilde ChatGPT zich niet aan branden. Inhoudelijk hebben we wederom gezien dat offensieve jihad gewoon bij de islam hoort. ChatGPT kon, ondanks een duidelijke bias, geen overtuigend tegengeluid produceren. Over slavernij kon hij alleen maar bevestigen dat de islam geen regels voor de afschaffing ervan biedt en dat gerenommeerde namen binnen de islamitische geleerdheid achter slavernij staan. Namen van geleerden die slavernij afwijzen, had hij wel maar die kwamen allemaal uit het Westen. Tot slot ging het over de Zakat. ChatGPT gaf toe: Zakat mag in principe alleen worden uitgekeerd aan moslims ter bevordering van solidariteit en ondersteuning binnen de moslimgemeenschap (zo liefdadig is het dus niet). De uitzondering is de groep niet-moslims die naar de islam toe getrokken mogen worden met geld uit het Zakat-fonds. Dit mogen rijke mensen zijn. En volgens de gerenommeerde Yusuf Al-Qaradawi is het geven van Zakat aan niet-moslims een strategische zet om de belangen van de moslimgemeenschap zelf te dienen.
door Chris Develing 6 december 2024
We leven in een spannende tijd als het gaat om kunstmatige intelligentie (AI). Sinds de komst van ChatGPT kan iedereen met een internetverbinding zelf chatten met een relatief geavanceerde vorm van AI. Op Amazon worden zelfs al boeken verkocht die geheel zijn gemaakt met ChatGPT of andere AI-software. Ook maken veel studenten er gebruik van, bijvoorbeeld om een werkstuk te maken. Ik besloot de kennis van ChatGPT eens op de proef te stellen als het gaat om de islam. Heeft het systeem een bias? Ik stelde ChatGPT drie hoofdvragen, waarvan de tweede in dit artikel wordt behandeld. Deel 2: Slavernij Slavernij is het volgende onderwerp dat ik met ChatGPT besprak. Ik begon dit keer rustig aan: ‘Is slavernij verboden volgens de soenitische islam?’ Het zou niet verrassend moeten zijn dat ChatGPT direct toegaf dat de islam als religie geen specifieke bepalingen kent die slavernij uitdrukkelijk verbieden, maar toch waren we enigszins verbaasd. De smoes die de AI erbij geeft is namelijk dat slavernij in verschillende culturen werd beoefend en, uiteraard, dat de interpretatie van islamitische leerstellingen kan variëren. Ook stelt ChatGPT dat er hedendaagse geleerden zijn die slavernij beschouwen als iets dat in strijd is met de islamitische principes van gelijkheid en rechtvaardigheid. We vragen door: ‘Kun je me vijf namen geven van hedendaagse islamitische geleerden die slavernij als in strijd met de principes van gelijkheid en rechtvaardigheid beschouwen?’ Dit keer komt hij wel met een lijst namen, maar wat voor één? ChatGPT noemt ‘ Shaykh Hamza Yusuf, Shaykh Abdullah bin Bayyah, Dr. Tariq Ramadan, Shaykh Abdal Hakim Murd (Tim Winter), Dr. Ingrid Mattson . We vragen door: ‘Deze geleerden komen allemaal uit het Westen. Ook zijn ze allemaal hedendaags. Als je zegt dat de geleerden van vroeger goedkeurend waren over slavernij, omdat ze in een tijd leefden waarin slavernij breed gedragen was, dan geldt dat nu toch ook vice versa voor de hedendaagse geleerden?’ ChatGPT geeft onmiddellijk toe: ‘ Je hebt een belangrijk punt opgemerkt, en ik waardeer de verduidelijking. Het is inderdaad waar dat de genoemde hedendaagse geleerden voornamelijk actief zijn in westerse contexten en hun opvattingen mogelijk beïnvloed worden door moderne normen van mensenrechten en ethiek .’ We vragen weer door: ‘ Als we een tijdsperiode zouden moeten kiezen waarin de interpretatie van de islam het dichtstbij de ware bedoelingen van Muhammad staan, welke tijd zou dat dan zijn?’ ChatGPT geeft eerst aan dat dit een onderwerp van debat is binnen de islam. Vervolgens geeft hij toe dat ‘ de “rechtsgeleide kaliefen” (al-Khulafa’ al-Rashidun) vaak worden gezien als een periode van zuiverheid en nauwe naleving van de islamtisiche leer ’. En: ‘ deze periode omvat de heerschappij van Abu Bakr, Umar ibn al-Khattab, Uthman ibn Affan en Ali ibn Abi Talib (moge Allah tevreden met hen zijn). Veel moslims beschouwen deze periode als exemplarisch in termen van het begrijpen en praktiseren van de islam. ’ We gaan verder: ‘Kun je me vijf namen geven uit de tijd van de eerste generaties na profeet Mohammed (de al-Khulafa’ al-Rashidun periode) die slaven hadden?’ ChatGPT: ‘ Het is bekend dat sommige metgezellen van de profeet Mohammed (vrede zij met hem) slaven hadden, zoals het destijds gebruikelijk was in de Arabische samenleving. Hier zijn vijf metgezellen uit de tijd van de eerste generaties na de profeet die bekend waren om slaven te bezitten: Abu Bakr al-Siddiq (moge Allah tevreden met hem): Abu Bakr, de eerste kalief en een nauwe metgezel van de profeet, bezat slaven, waaronder Bilal ibn Rabah, een Ethiopische metgezel die later een belangrijke figuur werd in de islamitische geschiedenis. Umar ibn al-Khattab (moge Allah tevreden met hem): Umar, de tweede kalief, had ook slaven. Hij staat bekend om zijn rechtvaardige leiderschap en de implementatie van verschillende sociaalrechtelijke hervormingen. Uthman ibn Affan (moge Allah tevreden met hem): Uthman, de derde kalief, bezat ook slaven. Hij staat bekend om zijn vrijgevigheid en bijdragen aan de islamitische gemeenschap. Ali ibn Abi Talib (moge Allah tevreden met hem): Ali, de vierde kalief en schoonzoon van de profeet, bezat ook slaven. Hij is een belangrijke figuur in de islamitische geschiedenis en wordt beschouwd als een spirituele leider. Aisha bint Abu Bakr (moge Allah tevreden met haar): Aisha, de echtgenote van de profeet, had ook slaven. Ze is bekend vanwege haar kennis van de islam en haar bijdragen aan de overleveringen van de profeet. Het is belangrijk om te benadrukken dat het bezitten van slaven destijds een wijdverbreide praktijk was in de Arabische samenleving en in andere delen van de wereld. Hedendaagse ethische normen en waarden worden niet altijd op dezelfde manier toegepast op historische figuren en gebeurtenissen, omdat de context aanzienlijk verschilt .’ Valt het u ook op dat alle vier de eerder gegeven namen van de “rechtsgeleide kaliefen” ook voorkomen in de lijst met slavenbezitters? Dat zijn de mensen waarvan ChatGPT zelf toegaf dat de periode van deze generatie vaak wordt aangemerkt als ‘een periode van zuiverheid en nauwe naleving van de islamitische leer’. Wat betekent het feit dat deze allemaal slaven hadden dan voor de zuiverheid van het idee dat slavernij bij de islam hoort? Hoewel dit voldoende informatie is, besluiten we uit nieuwsgierigheid nog iets na te vragen: ‘Het valt me op dat je achter de laatste 5 namen de term “moge Allah tevreden met hem” zet. Waarom doe je dat?’ ChatGPT legt hierover uit dat dit een gebruikelijke islamitische zegen en uitdrukking van respect is, wanneer men praat over metgezellen van Muhammad of andere belangrijke historische figuren in de islamitische geschiedenis. Dus: ‘ wanneer ik namen noemde van metgezellen en belangrijke figuren uit de vroege islamitische geschiedenis, voegde ik die uitdrukking toe als een teken van respect en om de goede daden en het belang van die personen te benadrukken .’ Laatste vraag: ‘Dus jij bent een moslim, aangezien je deze zegeningen zelf ook gebruikt?’ ChatGPT: ‘ Nee, ik ben geen moslim. Mijn antwoorden zijn gebaseerd op informatie uit verschillende bronnen, maar mijn doel is om neutraal en informatief te zijn. ’ Het lijkt erop dat de bronnen van ChatGPT niet zo heel neutraal zijn. Dit artikel betreft deel 2 in de serie '3 Vragen aan ChatGPT over de Islam'. In het volgende deel stel ik ChatGPT de vraag Zakat-inkomsten mogen worden uitgegeven aan niet-moslims. Voor deel 1 van deze serie, klik hier .
door Chris Develing 30 november 2024
We leven in een spannende tijd als het gaat om kunstmatige intelligentie (AI). Sinds de komst van ChatGPT kan iedereen met een internetverbinding zelf chatten met een relatief geavanceerde vorm van AI. Op Amazon worden zelfs al boeken verkocht die geheel zijn gemaakt met ChatGPT of andere AI-software. Ook maken veel studenten er gebruik van, bijvoorbeeld om een werkstuk te maken. Ik besloot de kennis van ChatGPT eens op de proef te stellen als het gaat om de islam. Heeft het systeem een bias? Ik stelde ChatGPT drie hoofdvragen, waarvan de eerste in dit artikel wordt behandeld. Deel 1: Offensieve jihad Laat ik met mijn eerste vraag maar meteen met de deur in huis vallen: Is er binnen de soenitische islam een theologische basis voor offensieve oorlogsvoering door de islamitische staat?’ Het antwoord was erg algemeen. ChatGPT vertelde eerst dat er diverse theologische interpretaties en standpunten bestaan over deze kwestie, maar dat er ‘enkele’ theologische concepten zijn die sommige groepen binnen de soenitische islam hebben gebruikt om offensieve acties te rechtvaardigen. ChatGPT benadrukte dat ‘jihad’ van alles kan betekenen, van innerlijke spirituele strijd tot een ‘fysieke strijd, inclusief oorlogvoering ter zelfverdediging of ter bescherming van de islamitische gemeenschap.’ Vervolgens zegt ChatGPT dat ‘sommige groeperingen de interpretatie van jihad hebben uitgebreid tot offensieve oorlogvoering om de islam te verspreiden of te verdedigen’. En dat ‘deze interpretaties vaak worden betwist en bekritiseerd door andere moslimgeleerden en gemeenschappen'. Tot slot noemt ChatGPT dat de overgrote meerderheid van de moslims geweld en terrorisme afwijst. Vanaf het begin lijkt er een sterke hang te zijn naar een zo vredig mogelijke interpretatie van de islam. Natuurlijk, er wordt toegegeven dat er groepen zijn die het begrip jihad hebben ‘uitgebreid’, hetgeen zou betekenen dat het een latere innovatie betreft, maar de nadruk legt ChatGPT op een overgrote meerderheid van geleerden die offensieve jihad zou afwijzen. Onthoud deze claim, want ik heb natuurlijk doorgevraagd. Aangezien ChatGPT zelf begon over de verschillende stromingen, besloot ik eens te vragen naar de mainstream denkscholen binnen de soenitische islam, te weten de Hanbali, Shafi'i, Hanafi en Maliki stromingen: 'Over stromingen gesproken, wat leert de Hanbali wetschool (madhab) over offensieve oorlogsvoering?’ ChatGPT moet dan toegeven dat ‘Sommige Hanbali-geleerden hebben betoogd dat offensieve oorlogsvoering kan worden gerechtvaardigd om de boodschap van de islam te verspreiden’. Maar het systeem zegt er snel bij dat ‘deze interpretatie echter controversieel is en door andere geleerden wordt bekritiseerd’. Ook hier eindigt ChatGPT met het benadrukken dat niet alle Hanbali-geleerden hetzelfde standpunt innemen, omdat er verschillen kunnen bestaan tussen interpretaties. Ook kunnen ‘individuele moslims hun eigen persoonlijke overtuigingen hebben die niet noodzakelijk overeenkomen met de officiële leer van een bepaalde wetschool’, aldus ChatGPT. Mijn vervolgvraag: 'Kun je vijf Hanbali juristen (fuqaha) noemen die de verspreiding van de islam een rechtvaardig doel vonden voor offensieve oorlogsvoering?’ Nou, dat kon ChatGPT wel. Maar niet voordat het nogmaals benadrukte dat 'binnen de Hanbali-wetschool en de bredere islamitische jurisprudentie verschillende geleerden verschillende standpunten kunnen innemen over kwesties zoals offensieve oorlogsvoering en de verspreiding van de islam.’ Maar, toch zijn er ‘enkele historische figuren binnen de Hanbali-traditie die een ruimere interpretatie van jihad en offensieve oorlogsvoering hebben ondersteund’. Het valt op dat er hier vooraf wordt gesproken over ‘historische figuren’ en een ‘traditie’, zeker als we vervolgens kijken welke vijf namen ChatGPT uit de hoge hoed tovert: Ibn Taymiyyah, Ibn Qayyim al-Jawziyya, Ibn al-Mubarak, Ibn al-Qayyim al-Jawziyya en Ibn Kathir. Mocht u denken dat ik een foutje maakte: ChatGPT gaf zelf tweemaal dezelfde naam, met dezelfde geboorte- en sterfdatum. Zo intelligent is AI dus ook weer niet, maar het wordt "hem" vergeven. Om er zeker van te zijn dat ik de lijst met vijf namen niet verkeerd zou begrijpen, benadrukt ChatGPT wederom(!) dat het ‘essentieel is om te benadrukken dat de standpunten van deze geleerden niet noodzakelijk de enige opvattingen vertegenwoordigen binnen de Hanbali-madhab’. Het is opmerkelijk hoeveel disclaimers ChatGPT voor en na de feiten denkt te moeten geven. Om het gesprek gezellig te houden, geef ik met mijn volgende vraag wat adempauze aan de AI-software: ‘Dat zijn niet de minste geleerden he? Volgens mij zijn dit gerenommeerde namen binnen de fuqaha, of niet?’ Vol trots lijkt hij te reageren dat dit klopt: ‘Zij hebben belangrijke bijdragen geleverd aan de ontwikkeling van het islamitisch denken en hebben invloed gehad op de interpretatie van de islamitische wet. Het is echter belangrijk op te merken dat hoewel deze geleerden invloedrijk zijn, hun opvattingen niet noodzakelijk de enige vertegenwoordiging zijn van de bredere Hanbali-traditie of de islamitische jurisprudentie als geheel.’ Als we hier stoppen, zou de lezer kunnen denken dat deze vijf geleerden toch wel het extreme randje van de islam vormen. Er wordt immers herhaaldelijk gewezen op het feit dat er veel kritiek zou zijn op hun standpunten en dat er een ‘bredere Hanbali-traditie’ is waarin we dit kennelijk niet zouden aantreffen. Mijn laatste vraag kunt u vast al raden: ‘Kun je me dan vijf Hanbali juristen (fuqaha) geven die niet geloven dat jihad kan duiden op offensieve oorlogsvoering ter verspreiding van de islam?’ Het antwoord op deze concrete vraag zal toch niet moeilijk zijn, gelet op alle disclaimers hierboven? Dat dacht u! Dit is wat ChatGPT zei: ‘Het identificeren van specifieke Hanbali-geleerden die expliciet hebben gesteld dat jihad niet kan worden gebruikt ter verspreiding van de islam, kan uitdagend zijn omdat de interpretaties en opvattingen van individuele geleerden binnen een wetschool soms subtiel en complex zijn. Bovendien kunnen de standpunten van geleerden in de loop van de geschiedenis variëren, en niet alle geleerden hebben misschien uitgebreide geschriften achtergelaten over specifieke onderwerpen. Dat gezegd hebbende, binnen de bredere islamitische traditie, inclusief de Hanbali-madhhab, zijn er geleerden en hedendaagse denkers die een meer vreedzame interpretatie van jihad benadrukken en terughoudendheid tonen met betrekking tot offensieve oorlogsvoering ter verspreiding van de islam. Voor specifieke namen zou het nodig zijn om gedetailleerd onderzoek te doen binnen de werken van individuele geleerden en commentatoren. Als je geïnteresseerd bent in hedendaagse Hanbali-denkers, zou het de moeite waard zijn om te kijken naar de standpunten van geleerden die actief zijn in de moderne tijd en die zich hebben uitgesproken over kwesties van jihad en oorlogsvoering. De diversiteit van opvattingen binnen de Hanbali-traditie benadrukt het belang van context en interpretatie bij het begrijpen van de standpunten van individuele geleerden binnen de islamitische jurisprudentie.’ Het is wonderlijk om te zien dat ChatGPT steeds beweerde dat er een heel scala aan geleerden bestaat dat vreedzaam denkt en offensieve jihad afwijst. Wanneer wij om vijf namen vragen, blijkt het opeens lastig om die te geven, onder andere omdat ‘misschien niet alle geleerden uitgebreide geschriften hebben achtergelaten over specifieke onderwerpen’. Kortom: ChatGPT speculeerde maar wat, toen het sprak over het bestaan van die geleerden, want zij hebben geen geschriften achtergelaten. Alhoewel: de vele misinformatie op het internet, waar ChatGPT uit moet putten, blinken kennelijk uit in soortgelijke ongefundeerde omzwervingen. Het is ook opvallend dat ChatGPT in deze fase van het “gesprek” tóch weer de claim neerlegt dat er binnen de bredere traditie geleerden en denkers zijn die vreedzamere interpretaties hebben. We zullen het er maar op houden dat AI zelf nog niet doorheeft wanneer het in een hoek wordt gezet, hetgeen wellicht hoopvol is voor tegenstanders van AI. Dit artikel betreft deel 1 in de serie '3 Vragen aan ChatGPT over de Islam'. In het volgende deel stel ik ChatGPT de vraag of slavernij verboden is binnen de soenitische islam.
door Chris Develing 28 mei 2024
Bill Maher zei tijdens zijn show dat abortus min of meer moord is, maar dat hij daar vrede mee heeft. Tijd om het best bewaarde geheim van het abortusdebat te bespreken.
door Chris Develing 8 februari 2024
Waarom zou je een kind nieuwsgierig willen maken naar het geslachtsdeel van een volwassene? FunX vindt dit blijkbaar geen probleem.
door Chris Develing 29 december 2023
Herziening van de discussie rondom NRC’s feitencheck: “Meer Europese slaven in Noord-Afrika dan Afrikaanse slaven in de VS” (uitgebreide versie) De afgelopen jaren was er veel te doen over het artikel ‘NRC checkt: ‘Meer Europese slaven in Noord-Afrika dan zwarte slaven in de VS’’. NRC concludeerde dat deze uitspraak, van de Amerikaanse geleerde Thomas Sowell, ‘waar’ is. Later werd dat gerectificeerd, na venijnig commentaar van twee Nederlandse historici. Het NRC zou volgens hen nepgeschiedenis in stand houden. Maar bij het lezen van alle betrokken stukken viel mij juist iets anders op: de historici zijn gekleurd in hun mening en plegen roofbouw op de geschiedenis. De aanleiding voor de controverse was een zorgvuldig betoog van Sowell, waarin de Afro-Amerikaanse geleerde waarschuwt voor het selectief filteren van historische feiten. Dat kan namelijk eenzijdige analyses in de hand werken, zoals het idee dat er maar één soort geïnstitutionaliseerde slavernij bestond: die door Europeanen en Amerikanen, met de Afrikaan uitsluitend als slachtoffer. Zijn uitspraak over witte slaven, die dankzij zo’n selectieve filtering door scholen en media in de vergetelheid zijn geraakt, moet dan ook worden gezien als een oproep tot meer balans in ons historisch perspectief. Misvattingen en misrepresentaties De wisselwerking tussen NRC en de historici is helaas erg slordig. Dat begon al bij de titel van het oorspronkelijke artikel. Het citaat dat NRC checkt betreft namelijk een ongelukkige vertaling van de daadwerkelijke uitspraak. Volgens de krant zou het gaan om de uitspraak "Meer Europese slaven in Noord-Afrika dan zwarte slaven in Noord-Amerika". Maar Sowell schreef in het bewuste artikel het volgende: "Just as Europeans enslaved Africans, North Africans enslaved Europeans - more Europeans than there were Africans enslaved in the United States and in the 13 colonies from which it was formed." Als eerste valt op dat NRC over "zwarte" slaven spreekt tegenover "Europese" slaven. De altijd zorgvuldige Sowell houdt de categorische balans wel in evenwicht, door te spreken van Afrikaanse en Europese slaven. Maar het gaat vooral mis bij de vertaling van het woord "enslaved". Doorgaans verwijst dit woord naar het proces van ontvoering en tot slaaf maken van een eerste generatie slaven. Na ruggespraak met een kennis, een Amerikaanse kruistochten historicus, werd dit nog eens bevestigd. En mocht dat niet voldoende overtuigen, dan hebben we nog het boek waarin Sowell ditzelfde argument op een meer eenduidige manier verwoordde: In 'Intellectuals and Race', hoofdstuk 7, schreef Sowell het volgende: "Pirates alone transported a million or more Europeans as slaves to the Barbary Coast of North Africa - at least twice as many European slaves as there were African slaves transported to the United States and to the thirteen colonies from which it was formed." Dit citaat maakt duidelijk dat het Sowell te doen was om het ontvoeren en transporteren van slaven en niet de eventuele latere groei van de slavenpopulatie. Dat is begrijpelijk als je beseft dat het al dan niet bestaan van een natuurlijke groei van de slavenpopulatie niet zomaar kan worden aangenomen als een meer positief of negatief kenmerk van het betreffende slavernijsysteem. Toch wilden de Nederlandse historici, die Sowells onderscheid wel leken te begrijpen, inzoomen op de totale aantallen. Hiermee lieten ze mogelijk blijken dat ze het betoog van Sowell niet op waarde hadden geschat. Onterechte rectificatie Voor de duidelijkheid: Sowells bewering was wel degelijk correct: Meer Europeanen werden in de periode 1500-1900 naar Noord-Afrika ontvoerd dan Afrikanen naar de toenmalige dertien koloniën van de VS. Beide slavenaantallen zeggen iets over de mate van import naar beide regio’s. Het is een legitieme stelling en zeker geen misleiding, zoals de historici lijken te stellen. Het feit dat NRC op 7 december 2017 opeens beweerde dat Sowells bewering toch onjuist is, kon dan ook alleen maar hout snijden als ze zijn uitspraak vermaakten tot een stroman: "...dat er meer Europeanen tot slaven werden gemaakt in Noord-Afrika dan dat er zwarte slaven waren in de latere Verenigde Staten". Wederom val ik over de categorische verschuiving van Afrikanen naar zwarten tegenover de Europeanen, maar ze schrijven ook ten onrechte dat Sowell over totalen sprak. Om te begrijpen waarom Sowell dat niet deed en specifiek doelde op eerste-generatieslaven binnen een specifieke tijdspanne, moet men begrijpen wat hij beoogde met zijn artikel. De enige “misleiding” van Sowells kant is de vermoedelijk bewuste selectie van twee willekeurige rassenverhoudingen en gebieden waarmee hij, al spiegelend, wijst op zijn rode draad: spelen met historische feiten kan ieder politiek doel dienen. Sowell weet natuurlijk dat beide aantallen slechts een beperkt onderdeel waren van twee systemen met een immense geografische en numerieke omvang. De relatief korte tijd waarin de trans-Atlantische slavernij miljoenen Afrikanen onderwierp, getuigt van haar groteske aard. Onder de streep ontloopt de Arabische slavenexport haar echter nauwelijks, mede omdat deze veel langer heeft geduurd. Alleen al in de negentiende eeuw werden twee miljoen zwarte Afrikanen geëxporteerd naar Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Foute herberekening Hoewel de hele discussie tussen NRC en de historici gebaseerd was op wederzijdse misverstanden met betrekking tot Thomas Sowells werk, wil ik hun verdere "openbare dialoog" toch graag bespreken, omdat de geuite moeite met Sowells uitspraak interessante denkbeelden lijkt te onthullen. Zo was er de opmerkelijke herberekening van de (totale) slavenaantallen. Zomaar werd het Amerikaanse exportcijfer vermeerderd met alle generaties die daarna in slavernij werden geboren, terwijl dit bij het Noord-Afrikaanse cijfer werd nagelaten. Alsof er in drie eeuwen niet één Europees kind in slavernij werd geboren. Natuurlijke groei van de slavenpopulatie Het duo kan best verwijzen naar het feit dat er in Noord-Afrika veel minder mensen in slavernij werden geboren. Maar zonder kanttekening over de redenen hiervoor is dat argument misleidend. Die waren namelijk niet louter positief. Denk aan de ongeëvenaarde macht die Noord-Afrikaanse slavenmeesters hadden over de seksualiteit van hun slavenpopulatie. Dit kenmerkte zich bijvoorbeeld door relatief veel castraties. De baños, waar Europese mannen, zonder enige interactie met vrouwen, als dieren werden gehouden, zorgden logischerwijs ook voor een sterk verminderde natuurlijke groei. Historicus Paul Lovejoy schreef in 2012 dat “de kenmerken van geleidelijke assimilatie en emancipatie [in de islamitische staten] overeenstemden met de macht van slavenmeesters om de mate van seksualiteit en voortplanting van een populatie naar hun hand te zetten”. Het is dan ook niet verwonderlijk dat mooie vrouwen en gecastreerde mannen met name in de islamitische rijken in trek waren. De versnelde emancipatie van vrouwen – de grootste categorie slaven in Noord-Afrika – en hun nazaten was bovendien een reden voor het steeds aanvullen van de slavenpopulatie. Ook andere oorzaken, zoals de veronderstelling dat veel vrouwen niet meer konden voortplanten als gevolg van voortdurende seksuele dwangarbeid, zouden een rol hebben gespeeld in een langzamere natuurlijke groei (Lovejoy, 2012). Vrouwen werden naast hun werk in de bediening ook vaak gebruikt als bijvrouw. Daarbij hadden de islamitische eigenaren bij wet recht op seksueel genot van hun slavinnen (Lewis, 1990). Ze konden slechts op een verhoogde status hopen als zij een kind kregen van hun meester, mits deze het erkende. Zulke kinderen werden vaak meteen geadopteerd en dus niet in slavernij geboren. Ook kon de moeder, na de dood van haar meester, rekenen op vrijheid. Het is echter waanzin om dit te laten gelden als positieve oorzaak van een langzaam groeiende slavenpopulatie. Slavendrijvers verdienen immers geen pluspunten voor de verhoogde status van slavinnen die zoiets moesten ondergaan. Die geven we ook niet aan Amerikaanse meesters, die dikwijls een Oom Tom met privileges tolereerden. En wanneer zij kinderen verwekten bij hun Afrikaanse slavinnen wordt bovendien moeiteloos uitgegaan van directe of indirecte seksuele dwang. Waarom zou dit anders zijn voor de Arabische meesters in Noord-Afrika? Dit soort nuanceringen lijkt aan de historici voorbij te gaan. In een ander artikel noemen ze Sowells uitspraak zelfs fake news en “historische onzin op het internet”. Je moet het maar durven opschrijven over een bejaarde geleerde die meer boeken schreef dan een gemiddelde vierdejaars student geschiedenis leest. Als je daarbij bedenkt dat Sowell als socioloog meerdere historische thema’s behandelde, kun je haast niet anders dan je afvragen hoe onpartijdig het duo is. Dat blijkt ook uit het feit dat ze Sowell nergens socioloog noemen, maar “conservatieve econoom” of kortweg “schrijver”. Zo framen ze zelfs Sowells recht van spreken als academicus, vermoedelijk om hun inhoudelijk tegenvallende respons beter te laten landen. De mythe van een betere behandeling De Nederlanders hadden ook een generaliserend antwoord op Sowells legitieme standpunt dat galeislaven in Noord-Afrika het slechter hadden dan plantageslaven in de VS. Want volgens de historici was slavernij in de VS als geheel juist “van een duidelijk ander karakter”. Dit beschouw ik als codetaal voor: “het viel allemaal wel mee met die Noord-Afrikaanse slavernij”. Daarmee doen ze zelf iets waar ze Sowell van beschuldigen: moreel onderscheid maken tussen twee volken en hun slavernijsystemen. Wanneer we echter spreken van vele miljoenen slaven en gruwelpraktijken aan beide zijden, oogt iedere wedijver om de titel van meest of minst erge slavendrijver pervers. Sowell vergeleek specifieke slavencategorieën omwille van een meer gewogen oordeel over de hele linie, in reactie op de scheve verhouding die hij meent te zien in het publieke domein. Of dezelfde motivatie leeft onder de historici is voor mij nog dubieus. De verlichte woorden van wijlen historicus Bernard Lewis bieden een fraai contrast: “Het is niet mijn doel om een morele competitie op touw te zetten…maar om de claims van exclusieve deugd en exclusieve ondeugd te weerleggen en te wijzen op een gemeenschappelijk falen in onze gemeenschappelijke menselijkheid.” Bernard Lewis noemde het een variant van the white man’s burden, om de Arabische slavernij niet te zien voor wat het was: de ontvoering van rond de 10 miljoen slaven in 1000 jaar, zijnde voornamelijk vrouwen en kinderen, waarbij mannen relatief vaak werden gecastreerd (Gordon, 1989; Austin, 1979; Lovejoy, 2012). Het is even arrogant als onjuist om vast te houden aan het idee dat de witte mens, ditmaal door middel van zelfopgelegde schuld, verantwoordelijk is voor het lot van andere volken, aldus Lewis. De inmiddels achterhaalde mythe, dat het slavenleven in Amerika altijd slechter was dan in Afrika, is mede ontstaan door kromme vergelijkingen van geschiedschrijvers in de negentiende eeuw. Zij kwamen dikwijls terug uit Afrika en het Midden-Oosten met het idee dat er geen plantageslavernij bestond in de Arabische gebieden. Zij zagen alleen huiselijke slavernij, waarbij slaven meestal een beter leven leidden. Buiten hun gezichtsveld, voorbij de grote steden waarin ze verbleven, bestond echter wel degelijk economische slavernij. Lewis beschreef ook dit sprookje over een meer humane Arabische slavernij treffend als “een Europese uitvinding die een Europees doel dient”. Wanneer deze nu nog opduikt, moet er haast sprake zijn van selectieve filtering ten bate van een politiek doel. Dat is precies waar Sowell voor waarschuwde. Gevolgen voor vandaag De historici hadden veel te vertellen over de gevolgen die nazaten van slaven nu ervaren in de westerse landen waar ze als minderheid leven. Die impact is reëel en mag zeker niet worden afgezwakt. Maar ook hier mis ik een oprechte hunkering naar balans. Die is bijvoorbeeld te vinden in de impact die het slavernijverleden op de noordelijke helft van Afrika heeft, door nog steeds te bestaan. In Mauritanië worden jaarlijks vele sub-Sahara slaven geboren en ook Libië maakt momenteel (2018) haar zoveelste opleving van slavernij door. Dan is het legitiem om te vragen waarom slavernij in Noord-Afrika zo lang kon doorgaan. Wellicht is een voornamelijk religieuze scheiding tussen slaaf en vrij mens moeilijker af te leren dan een racistische. Deze scheiding is immers niet uit de lucht gegrepen, maar betreft een imitatie van de profeet en stichter van de islam, die zelf vele slaven had. Misschien kwamen racistische en religieuze slavernij geregeld samen in de islamitische staten, zoals uit allerlei historische documenten blijkt, waardoor zwarte Afrikanen in het huidige Tunesië en Marokko nog steeds kampen met een niveau van racisme dat in het huidige Amerika ondenkbaar is. Het moet dan ook gezegd worden dat racisme wel degelijk deel heeft uitgemaakt van de Arabische slavernij. Dat blijkt uit het feit dat sommige zwarte volkeren in Afrika, ondanks hun door de Sharia'a beschermde status als moslim, tot slaaf zijn gemaakt door Arabische overheden. Dit leidde bijvoorbeeld tot verzet van de beroemde zwarte moslimgeleerde Ahmad Baba uit Timboektoe, die herhaaldelijk schreef dat alleen niet-moslimvolkeren tot slaaf mochten worden gemaakt en dat sommige Islamitische overheden uit zijn tijd zich derhalve vergisten wanneer zij zwarte moslims alsnog minder rechten gaven dan geloofsgenoten met een lichtere huidskleur. Referenties naar dit soort ongemakkelijke feiten moeten niet worden gezien als jij-bak maar als een oproep tot minder selectieve filtering van historische en actuele feiten. Over het feit dat het Westen aan de wieg lag van de afschaffing van slavernij in veel islamitische landen, zul je de historici ook niet horen. Maar het is een cruciaal feit, omdat moslimlanden volgens veel geleerden (Lewis, Lovejoy, Gordon, Clarence-Smith, N'Diaye e.a.) niet stonden te springen om hun slaven vrij te laten. Een afschaffingsbeweging, zoals die van christenen in het Groot-Brittannië, was nagenoeg niet-bestaand. De emancipatie werd bereikt met keiharde westerse diplomatie. Dan is het niet vreemd dat er nog steeds maar weinig islamitische historici zijn die het aandurven om dit onderwerp aan te snijden. Bernard Lewis schreef dat het aantal studies naar de slavernij in het Midden-Oosten op één velletje passen, terwijl er duizenden boeken te vinden zijn over de Griekse, Romeinse en trans-Atlantische slavernijen. Toch moet het Westen zich, volgens sommigen, nog altijd meer schamen dan andere culturen. Het is echter de vraag welke regio de meeste achterstand heeft op het gebied van het erkennen en herstellen van de problematische geschiedenis en welke daarin het meest vooruitstrevend is geweest. Morele weegschaal Het heeft er alle schijn van dat enige fixatie op een moreel onderscheid slechts leeft bij de Nederlanders en niet bij Thomas Sowell. Bij het vinden van een passend antwoord op hun onderscheid – dat gevaarlijke gevoelens van superioriteit kan oproepen – is het de vraag wat nu wijsheid is. Is het verwerpelijker dat veel mensen in slavernij werden geboren, of dat deze er juist niet kwamen vanwege gedwongen adoptie na verkrachting en belemmeringen in de voortplanting? Hetzelfde kan gevraagd worden wanneer we castratie, seksslavernij en geïsoleerde slavenkampen plaatsen tegenover de martelpraktijken van de Amerikaanse slavenmeesters. Wat mij betreft is de “wijsheid” dat een moreel onderscheid beter achterwege kan worden gelaten. Sowell riep op tot een dergelijke balans, omdat deze in het Westen lijkt te ontbreken. Dat deed hij met een prikkelende stelling, waarop de historici vermoedelijk het eigen morele onderscheid projecteerden. Het gevolg was een denkbeeldige strijd, die slechts bijdroeg aan het blootleggen van hun eigen ideeën over ras en identiteit. Literatuur Lewis, Bernard; ‘Race and Slavery in the Middle East’, Oxford University Press (1990) Lovejoy, Paul, E.; ‘Transformations in Slavery, a History of Slavery in Africa’, derde editie (2012), Cambridge University Press Gordon, Murray; ‘Slavery in the Arab World’; New Amsterdam Books (1989) Davis, Robert C.; ‘Christian Slaves, Muslim Masters: white slavery in the Mediterranean, the Barbary Coast and Italy, 1500-1800’; Palgrave Macmillan (2003) Clarence-Smith, W.G.; ‘Islam and the Abolition of Slavery’; Hurst & Co. (2006) N'Diaye, Tidiane; ‘Der verschleierte Völkermord’; Rowohlt Verlag (2010) Sowell, Thomas; 'Intellectuals and Race' (2013) Primaire islambronnen: Sahih Bukhari, Sahih Muslim, Sunan an-Nasa’i
MEER ARTIKELEN
Share by: